Axtarış

ƏSƏRLƏRİ / XARİCİ SİYASƏT / Azərbaycan - Rusiya Federasiyası

Heydər Əliyev: Marat Viktoroviç, sizi doğma torpağınızda, Azərbaycanda salamlayıram! Sizinlə yeni görüşə şadam. Vaxt tapıb Azərbaycana gəldiyinizə görə sizə təşəkkür edirəm. Bilirəm ki, yaxşı görüşləriniz, xoş görüşləriniz olub və Bakı Dövlət Universiteti sizə fəxri hüquq doktoru adı veribdir və sizi bu münasibətlə səmimi qəlbdən təbrik edirəm. Bizim üçün, əlbəttə, ən başlıcası Konstitusiya quruluşu, xüsusən Konstitusiya Məhkəməsi məsələlərində sizin məsləhətiniz, sizin təcrübənizdir. Siz bu sahədə böyük mütəxəssissiniz, uzun illərdir elmi fəaliyyətlə məşğulsunuz, əsərlər də yazmısınız, dissertasiyalar da müdafiə etmisiniz. İndi isə 1996-cı ildən Rusiya Federasiyası Konstitusiya Məhkəməsinin sədrisiniz.

Bizim Konstitusiya Məhkəməmiz isə gəncdir və indi yaxşı irəliləyir. Amma onun, təbii ki, məsləhətlərə, dəstəyə, təcrübə mübadiləsinə ehtiyacı var. Odur ki, sizin gəlişiniz bizim üçün hər cəhətdən çox əlamətdar hadisədir. Bilmirəm, siz doğulduğunuz və gənclik illərinizi keçirdiyiniz şəhərə gəlməyinizlə bağlı burada, yəqin ki, şəxsi bir əlaqə də hiss edirsiniz.

Marat Baqlay: Heydər Əliyeviç, məni qəbul etməyi lazım bildiyinizə görə sağ olun. Universitetin mənə çox yüksək ad - fəxri doktor adı verməsinə görə Sizə səmimi minnətdarlığımı bildirmək istəyirəm. Bu gün dediyim kimi, mənə xüsusilə xoşdur ki, Siz də belə fəxri ada layiq görülmüsünüz. İndi mən də Sizin durduğunuz cərgədə dururam. Çox sağ olun.

Bilirsinizmi, bu, mənim üçün bir qədər gözlənilməz oldu. Axı, mən əlaqələri kəsməsəm də, Bakıdan, hər halda, çoxdan getmişəm. Ancaq gizlətmirəm, çox şadam. Dediyim kimi, ona görə ki, mən burada ölkələrimiz arasında elmi əlaqələrin, şükürlər olsun, inkişaf etdiyini görürəm. Deməli, bir-birimizə fəxri ad verməyimizin müəyyən əhəmiyyəti var. İkincisi isə, Sizin dediyiniz kimi, bu ad mənim doğma şəhərimdə verilmişdir. Mən bu gün dedim ki, əgər buradan getməsəydim, yəqin bu universitetdə olardım. Bu gün Sizinlə birlikdə oturardım, ancaq onda mənə fəxri doktor adı verməzdilər, çünki bu ad özününkülərə verilmir.

Heydər Əliyev: Niyə vermirlər?

Marat Baqlay: Ona görə ki, ştatda olan müəllimlərə heç vaxt vermirlər. Deməliyəm ki, Siz, həqiqətən, çox dəqiq, doğru söylədiniz, konstitusiya məhkəmələrimiz arasında əlaqələr çox yaxşı inkişaf edir. Azərbaycanda Konstitusiya Məhkəməsi gəncdir, lakin o qədər də yox. Məgər biz çox təcrübəliyik? Biz də çoxdan deyil, 1991-ci ildən fəaliyyət göstəririk. Üstəlik, 1993-cü ildə elə böhran keçirdik ki, ondan böyük çətinliklə çıxdıq.

Heydər Əliyev: O vaxt Konstitusiya Məhkəməsi üçün çox çətin idi.

Marat Baqlay: Hətta onun buraxılması haqqında fərman da hazır idi. Əslində, məhkəmə 1995-ci ildən işləməyə başlamışdır. Çünki qanuna görə, tam heyətin olması tələb edilirdi, axırıncı gələn isə mən oldum. Bundan sonra məhkəmə işləməyə başladı.

Bəli, təcrübə mübadiləsi bizim üçün həqiqətən faydalıdır. Sizə deyə bilərəm ki, bax, bu kiçik kitabça Konstitusiya Məhkəməsinin ilk on qərarıdır və biz onu diqqətlə öyrənmişik. Bir sözlə, burada təcrübə mübadiləsi hər iki tərəf üçün faydalıdır. Bundan əlavə, bəzi müddəalar Sizin qanunda, məncə, daha yaxşı yazılmışdır və istərdik ki, bizdə də belə olsun. Biz Xanlar Hacıyevlə Moskvada tez-tez görüşürük, gördüyünüz kimi, burada da görüşmüşük. Cəsarətlə deyə bilərəm ki, bu, çox faydalıdır.

Sizə demək istərdim ki, konstitusiya məhkəmələri demək olar, bütün MDB ölkələrində yaradılmışdır. Amma cəsarətlə Sizə deyə bilərəm ki, onlar heç də hər yerdə dövlət həyatında belə nəzərəçarpacaq yer tutmur. Ona görə də indi elə bir mərhələdir ki, hüquqi dövlətin bu vasitəsinin təşəkkülünə çox ciddi yardım göstərmək üçün biz hamımız bir-birimizə kömək etməliyik. Bu gün mən belə bir fikir söylədim ki, - bilmirəm, Siz ona şəriksiniz, ya yox, - indi konstitusiya məhkəmələrinin rolu ilə bağlı dövlətlərimizin həyatının çətin cəhəti bundan ibarətdir ki, hamımızın xülyaya qapıldığı, azadlıqdan, demokratiyadan, hüquqlardan və başqa məsələlərdən danışdığı vaxt arxada qalmışdır. Unudurduq ki, güclü dövlət olmasa, heç bir hüquq da ola bilməz, insan hüquqlarının ilk növbədə müdafiə edilməsi ilə güclü dövlətçilik arasında nisbət nəzəri cəhətdən labüddür.

Bax, məhz bu ziddiyyətlərin həllinə indi hüquq elmində, xüsusilə bizdə, çox böyük diqqət yetirilir. Ona görə ki, bildiyiniz kimi, prezident Putin güclü dövlət, onu inkişaf etdirmək ideyasını irəli sürmüşdür. Hamı dərhal hay-küy qopardı ki, bu, avtoritarizmdir, başqa səmtə doğru hərəkətdir. Əlbəttə, qətiyyən, əsla doğru deyildir. Amma, şübhəsiz təhlükəlidir. Bu meyl təhlükəlidir və bizim hamımızın yaşadığımız geriyə dönüş meyli də təhlükəlidir. Ona görə də bu ortaq məxrəc məhz bunda xatırlanmalıdır ki, həm dövlətçilik ciddi, möhkəm və güclü olsun, həm də hüquqlar təmin edilsin. Bu, yalnız onda mümkündür. Zənnimcə, nəzəri müddəa məhz bundan ibarətdir, lakin onun dövlətlərimiz üçün böyük əməli mənası var. Mən belə düşünürəm. Məsələn, bu gün mən çıxış edərkən bunu ölkələrimizdə hüquq elminin inkişafının mühüm istiqaməti kimi nəzərə çarpdırmağı lazım bildim.

Bakı haqqında təəssüratımdan danışmalı olsam, əlbəttə, mən bu şəhərə həmişə heyranam. Mən buraya hər dəfə gələndə yeniliklər görürəm. Şəhər böyüyür, getdikcə gözəlləşir. Məsələn, doğulduğum həyətə girdim. Bu həyət Bülbül prospektində Azadlıq meydanı ilə üzbəüzdür. Adi bir Bakı həyətidir, ötən il çox çirkli idi, anlaşılmaz bir hal idi, indi isə oraya gələndə tikinti işləri getdiyini gördüm. Onlar tikməyə, evin görkəmini yaxşılaşdırmağa başlamışlar. Doğulduğum, - böyüyüb başa çatdığım mənzili tanımaq olmur.

Heydər Əliyev: Siz mənzildə oldunuzmu?

Marat Baqlay: Bağlı idi, mənzilin sahibi evdə deyildi. Mən bunu, sadəcə olaraq, kiçik bir misal kimi deyirəm. Amma daha geniş miqyasda götürdükdə şəhərdə nələr baş verdiyini görürsən. Şəhər böyüyür, gözəlləşir. Hiss olunur ki, adamlar daha yaxşı yaşayırlar, mağazalarda mal bolluğu da hiss edilir. Məsələn, bizim həyətin yanında bomboş bina vardı, əvvəllər, çox-çox uzaq illərdə bura tikiş fabrikinin klubu olmuşdu. Oraya daha nələr doldurulmamışdı? Dünən oraya yaxınlaşdıq, orada əla bir mağaza, çox zəngin bir mağaza, bu mağazada mallar var. Əgər mən bu cür mallar alan belə mağazanın yaxınlığında böyüsəydim, baş qa adam olardım. Bax, indiki bakılılar da başqa adamlar olacaqlar.

Odur ki, Azərbaycanın inkişafındakı belə böyük tərəqqini qeyd etmək çox fərəhlidir. Mən hələ onu demirəm ki, bütün bunları Bakıdan Moskvaya gələnlərin hamısı danışır. Amma, bilirsinizmi, yüz dəfə eşitməkdənsə, bir dəfə görmək yaxşıdır. Çünki görəndə yəqin edirsən ki, bunların hamısı həqiqətdir. Odur ki, öz rəhbərliyinizlə Azərbaycanın və Bakının inkişafında belə tərəqqini təmin etdiyinizə görə biz bakılılar hamımız Sizə minnətdar olmalıyıq. Biz həmişə sizinləyik.

Heydər Əliyev: Sağ olun, Marat Viktoroviç. Mən sizə bir daha təşəkkürümü bildirmək istəyirəm. Siz bilirsiniz ki, harada olurlar-olsunlar, biz öz həmyerlilərimizlə fəxr edirik. Bu da xoşdur ki, həmyerlilərimiz də buradan nə zaman, nə vaxt getmələrindən asılı olmayaraq Azərbaycanı, Bakını unutmurlar. Mən bunu həyatımda dəfələrlə, tez-tez sınaqdan keçirmişəm. Ona görə də sizin bir alim kimi məşhurlaşdığınızı, Rusiya Konstitusiya Məhkəməsinin sədri olduğunuzu eşitdikdə, bilirsinizmi, özümüzün doğma bir adamımız kimi sizə görə sevindim, axı, siz bakılısınız burada doğulmuş insansınız.

Marat Baqlay: Deməli, Azərbaycana qarşı heç bir qərar ola bilməz.

Heydər Əliyev: Düzdür. Bilirsinizmi, Sizin bağlılığınız, söhbətiniz mənə ona görə xoşdur ki, Siz öz evinizi, hətta yaşadığınız mənzili unutmursunuz, onu görmək istəmisiniz. Bu hiss çox böyük və eyni zamanda doğma hissdir. Ona görə ki, bunu mən də unutmuram. Yeri gəlmişkən, deməliyəm ki, 1952-ci ildə mən dövlət təhlükəsizliyi orqanlarında işləyərkən Bakıda ilk dəfə ikiotaqlı mənzil aldım. Bilirsinizmi, bir vaxtlar, iki il müxtəlif yerlərdə kirayədə qalmışdım. İndi yaşadığım iqamətgaha yolum həmin küçədən keçir. Mən maşında gedəndə ətrafa az baxıram, amma bu evin yanından keçəndə başımı qaldırıb üçüncü mərtəbəyə, həmin eyvana baxıram, hərçənd orada cəmi iki il yaşamışam. Ona görə ki, insan müəyyən vaxt yaşadığı hər bir yeri, doğulduğu yeri unutmur, mənzildə bütün ailəsi ilə - anası, qardaşları, bacıları ilə birlikdə yaşadığı bu, 30 kvadratmetrlik ikiotaqlı mənzil tamamilə dəyişilsə də, unutmur.

Marat Baqlay: Onda isə bu, xoşbəxtlik sayılırdı...

Heydər Əliyev: Özü də necə bir xoşbəxtlik? Üstəlik, bir neçə ay sonra, qızmar yay günlərinin birində müavinim yanıma gəlib dedi ki, bilirsənmi, soyuducu var. Soruşdum ki, nə cür soyuducudur? Deyir ki, "Zil" soyuducusudur, xeyli iridir, lakin ondan bir qədər balaca olan "Saratov" soyuducuları da gətirilib. İri soyuducu baha idi, xatirimdədir, o vaxtın pulu ilə 200 manat idi. "Saratov"un qiyməti isə 100 manatdan az idi. Nə isə, biz bu soyuducunu ona aldıq. Üç gün olardı ki, evdə yaşayırdıq - yaydır, istidir. O, mənə dedi ki, sən də al. Mən əvvəlcə fikirləşdim ki, alım, ya almayım, bu qədər pulum olacaqmı? Hər halda onunla getdik və ilk dəfə soyuducu aldım. Amma ondan necə istifadə etməyi bilmirdim, o isə bilirdi. O, soyuducunu qurub işə saldı. Biz oraya su, bir şüşə araq və bəzi başqa şeylər qoyduq. Oturub söhbət etdik və iki saatdan sonra gördük ki, hər şey sərindir. Bax, o günü mən heç zaman unutmuram. Ona görə ki, insanın həyatında çox şey olur. Mənim, Allah bilir, nə qədər görüşlərim olub, nə qədər şəhərlərdə, nə qədər paytaxtlarda, nə qədər ölkələrdə olmuşam. Amma bunu unutmuram, o günü unutmuram.

Bu insanda yaxşı hissdir və indi sizin öz həyətinizdən danışmağınız, mənim isə öz mənzilimdən danışmağım mənə xoşdur, xüsusən ona görə xoşdur ki, siz dəyişiklikləri görürsünüz.

Ona görə ki, axı, siz bilirsiniz, Sovetlər İttifaqı süqut edəndə Azərbaycan ağır bir dövr keçirdi: Ermənistanla müharibə, təcavüz, sonra daxili çəkişmələr, sonra yanvarın 20-də buraya qoşun yeridilməsi. Siz yəqin ki, Şəhidlər xiyabanında oldunuz...

Marat Baqlay: Mən hər şeyi xatırlayıram və hər şeyi bilirəm.

Heydər Əliyev: Bilirsinizmi, keçmiş müttəfiq respublikaların paytaxtlarından fərqli olaraq, Azərbaycanda daha ağır vaxtlar olmuşdur. Lakin biz bütün bunları aradan qaldırdıqdan və Azərbaycanda artıq bir neçə ildir sabitliyi təmin etdikdən sonra sözün əsl mənasında inkişaf gedir. Mən özüm şəhərdə gedərkən birdən nə isə yeni bir şey görürəm, halbuki bir ay əvvəl onu görməmişdim. Ona görə də mənə xoşdur ki, siz bunları görürsünüz və bu barədə danışırsınız. Bu, bizi daha çox ruhlandırır.

Söz düşmüşkən, dəyişikliklər haqqında. Bu gün mən Xorvatiyanın səfirini də qəbul etdim. O, əsasən Ankarada oturur, lakin əvəzçiliklə bizdə də işləyir. O, buraya gəldi və onun ölkəsinə rəsmi səfərə dəvət olunmağım barədə Xorvatiya prezidentinin məktubunu mənə təqdim etdi. O da burada olur, amma ildə bir dəfə, ona görə ki, daim Ankarada oturur. O deyir, bilirsinizmi, mən bir il əvvəl burada olmuşam, ancaq bu bir ildə nə qədər dəyişikliklər baş vermişdir. Hər şey necə də yaxşılaşmışdır. Budur, bu gün ikinci adam da bundan danışır. Bilirsinizmi, mən sizə dediklərimi ona da söylədim. Mənə xoşdur. Nəyə görə? Ona görə ki, bütün bunları biz həyata keçiririk, bütün bunları biz özümüz görürük. Bəlkə də, bu dəyişiklikləri burada zaman-zaman olan adamın gördüyü kimi görmürük. Bu, birincisi. İkincisi isə, öz rəyimiz subyektiv ola bilər, necə deyərlər, kənar adamın, indiki halda, moskvalının rəyi bizim üçün daha mühümdür.

Marat Baqlay: Mənim rəyim o qədər də kənar adamın rəyi deyildir.

Heydər Əliyev: Yox, mən dərhal əlavə edim ki, indiki halda bu, moskvalının rəyidir. "Kənar adam" deyəndə, siz məni başa düşdünüz. Siz kənar adam deyilsiniz, amma daim Moskvada yaşayırsınız, burada vaxtaşırı olursunuz. Mən ona görə belə dedim. Buna görə sağ olun.

Sizin toxunduğunuz ikinci məsələ isə çox mühüm məsələdir. Mən sizinlə tam razıyam ki, Sovetlər İttifaqı dağılan zaman, hələ bundan əvvəl də yenidənqurma deyilən proseslər gedirdi, sonra bunlar anarxiyaya çevrildi. Xatirimdədir, tanınmış alimlər, iqtisadçılar, hüquqşünaslar Ali Sovetdə, başqa yerlərdə çıxış edərək sovet quruluşuna böhtanlar yağdırırdılar: "Sosializm, bəli, sosializm lazımdır. Məsələn, İsveçdə sosializm var, İsveçrədə sosializm var, odur ki, gəlin, bizdə də belə sosializm, belə demokratiya quraq". Mən bunların hamısının şahidi olmuşam. Bütün bu proseslər mənim gözlərim qarşısında baş vermişdir. Lakin bu dalğa Sovetlər İttifaqı dağıldıqdan sonra da getdi. Bu, artıq tam demokratiyaya keçid dalğası idi və sair. Ola bilsin, bütün bunlar qanunauyğun hallardır, hərçənd bunu da belə sarsıntılarla deyil, daha rəvan, necə deyərlər, daha qəşəng etmək mümkün idi. Lakin bu, artıq tarixdə qalmış başqa məsələdir.

Ancaq sonra "demokratiya, demokratiya, insan hüquqları, insan hüquqları" deyə car çəkən adamlar peyda oldular. Əgər dövlət yoxdursa, dövlətçilik yoxdursa, bu demokratiya kimə gərəkdir? Bu demokratiya nəyə lazımdır? Nəyə? Bu, anarxiyadır. Buna görə də mən sizinlə tam razıyam. Bu adamlar 1992-ci ildə hakimiyyətdə oldular, ancaq Azərbaycanda demokratiyanı demokratiya şəraitində də təmin edə bilmədilər. İnsan hüquqları? Bu onlara lazımdırmı? Yox, ona görə ki, onlar hakimiyyətdə olduqları bir ildə insan hüquqlarını çox güclü surətdə pozdular. Mən sizə bir misal çəkəcəyəm.

1990-cı ildən bəri bir dənə də ölüm hökmü icra edilməmişdi. 1993-cü ildə mən buraya gələndə həbsxanalarda ölüm hökmünə məhkum olunmuş təxminən 140 adam vardı. Bizdə hansı hadisələr baş verdiyini bilirsiniz - vətəndaş müharibəsi, ondan sonra bir dövlət çevrilişi cəhdi, ikinci dövlət çevrilişi cəhdi oldu. Ona görə də məhkəmə bəzi adamları da ölüm cəzasına məhkum etmişdi.

Ancaq bu üzdəniraq "demokratlar" hakimiyyətdə olduqları bir ildə cinayətlər törətmiş 8 adamı güllətmişdilər. Buna qədər, 1990-cı ildən isə bir dənə də ölüm hökmü yerinə yetirilməmişdi. Mənim dövrümdə - biz 1998-ci ildə ölüm hökmünü ləğv etdiyimiz dövrə qədər, 1993-cü ildən bəri mənim dövrümdə də heç bir ölüm hökmünü həyata keçirməmişik. 1998-ci ildə biz ölüm cəzasını ləğv etdik. Ölüm cəzası MDB ölkələrində, məncə, hələ ləğv olunmayıbdır, hətta Türkiyədə də ləğv edilməyibdir.

Baxın, bu "demokratlar" kimlərdir. Onlar indi də "demokratiya, demokratiya" deyə haray-həşir salıb dövləti dağıtmaq istəyirlər. Ona görə də bu, yeri gəlmişkən, dövlət hüququ ilə, konstitusiya hüququ ilə bağlı olan çox ciddi mövzudur.

Çin Parlamentinin sədri Li Pen bu yaxınlarda burada oldu. Əlbəttə, onların öz inkişaf yolu var. Məsələn, o, çıxışında açıqca dedi ki, öz ölkəmizin ərazi bütövlüyü bizim üçün üstün əhəmiyyətə malikdir, demokratiya, insan hüquqları isə artıq bundan sonra gəlir. Söz yox ki, bu, onların öz işidir. Amma biz buna yol verə bilmərik. Kimsə cinayətə görə məhkum edilmişdir, hansısa bir hüquq müdafiəsi təşkilatı, hüquq müdafiəsi təşkilatının hansısa mərkəzi bəyan edir ki, görürsünüz, "onun hüquqları pozulmuşdur". Amma onun cinayət törətməsi, başqa bir insanın hüquqlarını pozması, başqa bir adama və ya dövlətə xeyli ziyan vurması hüquqların pozulması sayılmır?

Marat Baqlay: Çox dəqiq misaldır.

Heydər Əliyev: Ona görə də siz bu mövzunu çox düzgün qaldırdınız. Hesab edirəm ki, bu baxımdan Rusiya konstitusiya hüququ üzrə mütəxəssislərin də, ümumiyyətlə, hüquqşünasların da böyük potensialına malikdir və biz sizinlə həmrəy olacağıq. Azərbaycanda biz hüquqi dövlət, demokratik dövlət, dünyəvi dövlət, bazar iqtisadiyyatlı dövlət quruculuğunda möhkəm dayanmışıq. Sizin burada gördüklərinizin çoxu - mağazalar və sair bazar iqtisadiyyatının, iqtisadiyyatın sərbəstləşdirilməsinin nəticəsidir, bunu bilirsiniz. Biz bu mövqedə möhkəm dayanmışıq. Biz əməli nəticələri görmüşük, lakin bir daha yol vermərik ki, dövlətimizi 1990-cı, 1991-ci, 1992-ci, 1993-cü illərdə və hətta 1994-cü ildə sarsıtdıqları kimi sarsıtsınlar. Odur ki, biz sizinlə həm elmi səpkidə, həm də praktiki səpkidə yaxşı, maraqlı mövzu tapdıq.

Marat Baqlay: Sizin sözlərinizin arxasında bu baxımdan real, böyük işlər də durur. Biz bunu ancaq alqışlayırıq. Biz buraya gələndə görürük ki, dövlətdə hər halda qayda-qanun var. Bütün sahələrdə, məsələn, cinayətkarlıqla mübarizə ilə bağlı sahələrdə hər şeyin təmin edilib-edilmədiyini bilmirəm, lakin göz qabağında olan bəzi şeylər aşkar şəkildə göstərir ki, qayda-qanun var, küçələrdə hər halda azğınlıq yoxdur. Bu da çox mühümdür. Hər hansı bir mafioz qrupun, yaxud mütəşəkkil cinayətkarlığın olduğu eşidilmir, bəlkə mən eşitmirəm, bəlkə də eşitmək istəmirəm. Siz yaxşı bilirsiniz ki, bu, Rusiya üçün əsas məsələlərdən biridir. Ona görə də Putin bu işə girişmişdir.

Heydər Əliyev: Düz edir.

Marat Baqlay: O, düz etmişdir. Lakin bunu 89 subyektin olduğu və hərəsinin də öz istədiyini etdiyi bizim böyük ölkəmizdə hakimiyyətin vahid nərdivanını, hansısa bir vəhdət yaratmadan etmək qeyri-mümkündür. Əlbəttə, bütün bunlar müxtəlif subyektlərdə əsasən nəzarət altında idi, istiqamətləndirilirdi. Ancaq prezident bu işi gücləndirməyə başlayanda onu bu mərkəzləşdirməyə görə söyürlər. Deyirlər ki, bu, demokratik hal deyildir. Halbuki onun dövlət hakimiyyətini gücləndirməyə, məsələləri əsla imtina etmədiyi federalizm çərçivəsində həll etməyə girişməsində demokratiyaya zidd olan heç nə yoxdur. Lakin ictimaiyyətimiz federalizm çərçivəsində hüquqi dövlətin qorunub saxlanmasını, vahid, güclü hakimiyyət yaradılmasını dəstəkləmişdir. Elə Dumada keçirilmiş səsvermənin nəticələri aydın göstərdi ki, deputatlar da başa düşürlər ki, bunu etmək lazımdır. Bu da mühüm məsələdir. Əlbəttə, başqa məsələlər də var. Gördüyünüz kimi, indi oliqarxlarla məşğul olmağa başlamışdır.

Heydər Əliyev: Ümumiyyətlə, biz "oliqarxlar" sözünü çoxdan unutmuşuq və bildiyiniz kimi, yaxın keçmişimizdə, sovet dövründə "oliqarx" çox pis səslənirdi. İndi isə oliqarxlar açıqca deyirlər ki, biz oliqarxıq və bizimlə hesablaşmaq lazımdır. Oliqarxlar artıq sanki bir sinfə çevrilmişlər.

Marat Baqlay: Onlar hesab edirlər ki, iqtisadiyyatın başlıca təşkilatçılarıdır. Bu, qismən doğrudur, qismən. Əgər onlar həmişə dövlətin mənafeləri naminə fəaliyyət göstərsəydilər, qazandıqlarını bölüşə bilsəydilər, olduqca böyük məbləğdə pulu xaricə göndərməsəydilər, bir sözlə, bütün bunlar olmasaydı, zənnimcə, heç kəs onlara etiraz etməzdi.

Heydər Əliyev: Bəli, indi Azərbaycanda məhz bu cür vəziyyətdir, ona görə ki, biz respublikada dövlət hakimiyyətini möhkəmlətməyə, qayda-qanun yaratmağa və ictimai-siyasi sabitliyi təmin etməyə başlamışıq. Bu, hər şeydən vacibdir. Həm də nəzərə almaq lazımdır ki, ərazimizin 20 faizi işğal edilmişdir və biz Ermənistanla müharibə vəziyyətindəyik, atəşkəs rejimi var və işğal olunmuş torpaqlardan bir milyondan çox adam öz yaşayış yerlərindən didərgin salınmışdır və çadırlarda yaşayır. Hətta, bütün bunlara baxmayaraq, hansı ki, təbii olaraq ölkədə ictimai-siyasi vəziyyəti, mürəkkəbləşdirir, biz dözürük. Lakin insanlar bulvarda rahatca gəzişirlər. Sizin tanıdığınız həmin sahil bulvarında gəzişən, istirahət edən adamları da görmək olar. Ümumiyyətlə, adamların böyük əksəriyyəti çox razıdır. Özü də bu adamlar, - onlar siyasi işlərlə o qədər də məşğul deyillər, - mənimlə görüşəndə deyirlər ki, belə dinc yaşadığımıza görə sağ olun, Heydər Əliyev, sağ olun, prezident.

Marat Baqlay: Bu, insanlara çox lazımdır. Amma bizdə insanlar bunun həsrətini çox çəkirlər. Sadəcə olaraq, həsrətini çəkirlər. Bir görün, belə qayda-qanun yaratmaq nə deməkdir. Əvvəlcə, adicə, ikincisi isə, dövlət işlərində qayda-qanun yaratmaq, sonra isə korrupsiya ilə işə başlanır. Ən başlıcası isə mütəşəkkil cinayətkarlıq, küçə cinayətkarlığı ilə mübarizəyə başlamaqdır. Bu, qayda-qanun yaradılmasının başlanğıcıdır. Ondan sonra böyük iş gəlir.

Heydər Əliyev: Mən belə düşünürəm ki, sizin buraya gəlişiniz də Rusiya ilə Azərbaycan arasında münasibətlərin daha da inkişaf etdirilməsinin və möhkəmləndirilməsinin mühüm amillərindən biridir. Mən bu yaxınlarda Moskvada olarkən prezident Putinlə görüşdüm. Biz kifayət qədər əsaslı surətdə söhbət etdik, bizim iki mövzumuz vardı: birinci mövzu Rusiya ilə Azərbaycan arasında əlaqələri yaxşılaşdırmaq, əməkdaşlığı genişləndirmək, inkişaf etdirmək problemi, ikinci mövzu isə Ermənistan- Azərbaycan münaqişəsi problemi idi. Biz çox yaxşı söhbət etdik, mən çox razı qaldım. Siz çox düz dediniz. Ümumiyyətlə, hazırda Rusiyada vəziyyət çox çətin olsa da, Rusiya rahat nəfəs ala bilər, çünki bütün bunları təmin edə bilən var.

Ona görə də belə səfərlər, görüşlər və sair çox böyük əhəmiyyətə malikdir. Mən bu gün sizdən sonra Rusiya Federasiyasının mədəniyyət naziri ilə görüşəcəyəm. Sabah burada Rusiya Federasiyasının mədəniyyət günləri başlayır, teatr xadimləri və "Qu gölü" baletini göstərəcək truppa və başqaları buraya gəlmişlər və gəlirlər. Mən Moskvada olarkən hər halda vaxt tapdım və Rusiyadakı Azərbaycan icmasının nümayəndələri ilə görüşdüm. İndi Rusiyada çoxlu azərbaycanlı yaşayır. Onların sayını heç kim dəqiq bilmir.

Marat Baqlay: Deyirlər ki, iki milyondur.

Heydər Əliyev: Bəziləri iki milyon, başqaları milyon yarım deyir. Ümumiyyətlə, heç kim hesablamayıb, heç kəs bilmir. Hər halda, Rusiyanın 50 vilayətində icmalar yaradılmışdır və onların nümayəndələri mənim Moskvada olduğumu eşidərək oraya gəlmişdilər və mən onlarla görüşdüm. Yaxşı söhbət oldu. Yeri gəlmişkən, onu televiziya ilə göstərdilər. Bilmirəm, bu söhbəti dinləməyə vaxtınız oldumu?

Marat Baqlay: Bəli, Heydər Əliyeviç, Sizin bu çıxışınızı göstərirdilər.

Heydər Əliyev: Bu gün qəzetlər çıxmır, mənim bu çıxışımın mətni sabah "Bakinski raboçi"də çap olunacaqdır. (A.Prişşepova müraciətlə): Xahiş edirəm, mənim çıxışım olan qəzetin bu nömrəsini və çıxışımın yazıldığı videokasseti prezident Putinin mətbuat katibinə çatdırasınız.

Aleksandr Prişşepov: Bəli cənab prezident, mən bunu yerinə yetirərəm.

Marat Baqlay: Moskva qəzetlərində məlumat var idi.

Heydər Əliyev: Mən orada hər şeyi şərh etmişəm. Həm Rusiyada yaşayan azərbaycanlıların nöqteyi-nəzərindən, həm münasibətlərimizin inkişafına onların necə təkan verməli olmaları baxımından, həm onların mənafelərini necə müdafiə etməyimiz baxımından, həm də bizim burada rusdilli əhalinin, rusların mənafelərini necə qorumağımız baxımından və sair. Bilirsiniz ki, mən əvvəlcədən hazırlaşmadan, mətnsiz çıxış edirəm. Dünən mən teatrda idim. Teatrdan evə gələndən sonra televizoru açanda gördüm ki, çıxışımı verirlər, doğrudur, onun ikinci hissəsini verirdilər, səhər isə televiziya ilə birinci hissəni verdilər. Bir var, özün danışasan, bir də var dinləyəsən. Mənə elə gəlir ki, orada görüş uğurlu oldu.

Bir sözlə, mənim baxışlarım belədir. Sizinlə biz də eyni bir vəzifəni yerinə yetiririk.

Marat Baqlay: Əlbəttə, əlbəttə.

"Azərbaycan" qəzeti, 27 iyun 2000-ci il.

© aliyev-heritage.org