Паважаныя дамы і спадары!

Дарагія браты і сёстры!

Сардэчна віншую Вас па выпадку вялікага свята, нацыянальнага свята азербайджанскага народа, свята культуры, музыкі, па выпадку 110 - летняга юбілею з дня нараджэння Узеіра Гаджыбекава.

Узеір Гаджыбекаў быў адной з выбітных асоб нашага народа, якая валодала надзвычайным прыроджаным талентам, вялікай самаадданасцю, дасканалай адукацыяй, навукай, патрыятызмам, ажыццяўляла грамадска-палітычную дзейнасць, ён быў бачнай асобай, якая стаіць у авангардзе сусветных карыфеяў і прадстаўляе Азербайджан.

Узеір Гаджыбекаў нарадзіўся ў адным з выдатных куткоў Азербайджана -Агджабедзі, атрымаў пачатковую адукацыю ў Шушы, быў прасякнуты атмасферай свяшчэннай Шушы, свету Натаван, мастацтва, думы музыкаведа Мір Махсуна Навваба, затым атрымаў вышэйшую адукацыю ў Гарыйскай семінарыі, нарэшце, скончыў кансерваторыю ў Санкт-Пецярбургу, і, такім чынам, устаў на шлях вялікай, яркай творчасці і годна прайшоў гэты творчы шлях, заняўшы бачнае месца ў гісторыі азербайджанскага народа.

З дзяцінства, з юных гадоў Узеір Гаджыбекаў менавіта дзякуючы свайму прыроджанаму таленту імкнуўся шмат чаму навучыцца і навучыўся. Ён змог вывучыць гісторыю Азербайджана, гісторыю культуры і музыку нашага народа, выказваў вялікую цягу да музыкі. Увабраўшы ў сябе ўсё гэта, скарыстаўшыся багатай музычнай скарбніцай азербайджанскага народа, ён у 22 гады напісаў і прадставіў свету оперу «Лейлі і Меджнун» і, такім чынам, атрымаў вядомасць як вялікі кампазітар і пачаў ажыццяўляць дзейнасць.

Гісторыя опернага мастацтва ў Азербайджане пачынаецца з оперы "Лейлі і Меджнун". Азербайджанскі народ мае вялікую і багатую гісторыю тэатра. Заснавальнікам тэатра быў Мірза Фаталі Ахундаў. А заснавальнікам азербайджанскага опернага мастацтва, опернага тэатра з'яўляецца Узеір Гаджыбекаў. Дзякуючы яго творчасці, на аснове яго творчасці, у выніку яго невычэрпнай дзейнасці ў Азербайджане сталі развівацца вялікае опернае мастацтва, тэатр оперы і балета, і сёння ў нас ёсць сусветна вядомыя опернае мастацтва, тэатр оперы і балета.

Затым Узеір Гаджыбекаў паслядоўна напісаў выдатныя, каштоўныя музычныя творы і стаў асабліва вядомы дзякуючы вялікім творам - аперэтам "Аршынаў малы алан", "Пра олмасын бу олсун", прысвяціў сваю далейшую дзейнасць развіццю азербайджанскай музыкі, культуры. Свой вялікі крок Узеір Гаджыбекаў пачаў з оперы "Лейлі і Меджнун". На аснове паэмы вялікага Мухамеда Фізулі, выкарыстоўваючы яго творы, мугамную музыку, фальклор, народную музыку, песні нашага народа, упершыню перавёў на ноты мінулую праз стагоддзі багатую музыку Азербайджана, забяспечыў яе выкананне вялікім сімфанічным аркестрам, якім ён сам кіраваў, дырыжаваў.

Гісторыя Азербайджана вельмі багатая ў вобласці культуры, навукі, літаратуры, архітэктуры. Мы маем шматвяковую літаратуру -Нізамі, Хагані, Фізулі, Насімі, Вагіф і наступныя за імі геніі. У нас ёсць старажытныя помнікі архітэктуры. У нас ёсць старажытныя ўзоры мастацтва. Азербайджанскі народ унёс вялікі ўклад у скарбніцу сусветнай цывілізацыі.

Самае бачнае месца сярод іх займаў услаўлены ва ўсім свеце, Узеір Гаджыбекаў, які стварыў музычныя творы, што распаўсюдзіліся па ўсіх кутках свету, і які сістэматызаваў, аформіў і прадставіў свету шматвяковую музыку Азербайджана. Усё сваё жыццё да апошняга дня Узеір Гаджыбекаў прысвяціў развіццю культуры, музыкі Азербайджана, адукацыі, асвеце людзей. Ён быў і пісьменнікам, публіцыстам, і навукоўцам, асветнікам, філосафам, грамадска-палітычным дзеячам, актыўна ўдзельнічаў у дзяржаўных справах.

Падчас і пасля стварэння ў 1918 годзе ў Азербайджане першай дэмакратычнай рэспублікі Узеір Гаджыбекаў быў адным з актыўных удзельнікаў грамадска-палітычных працэсаў, якія адбываліся у той час. Як выбітная асоба, ён уплываў на тое, каб гэтыя працэсы ішлі ў правільным кірунку, і праявіў вялікія высілкі для ўзвышэння нацыянальнага пачуцця ўласнай добрай якасці нашага народа ў той перыяд, у той складаны перыяд.

Ён працаваў, ажыццяўляў дзейнасць для жыцця, развіцця першай дэмакратычнай рэспублікі Азербайджана. Ён праяўляў высілкі для забеспячэння тэрытарыяльнай цэласнасці Азербайджана. Яго рэкамендацыі, рады і ўказанні азербайджанскаму прадстаўніку, які адпраўляўся ў Парыж, на Версальскую канферэнцыю -малодшы брат Узеіра Гаджыбекава -Джэйхун Гаджыбекаў таксама быў у складзе дэлегацыі -з'яўляюцца для гэтага жывым прыкладам. Узеір Гаджыбекаў быў рэдактарам газеты першай незалежнай Азербайджанскай дзяржавы і праявіў вельмі вялікія заслугі ў дзейнасці гэтай газеты як сваімі артыкуламі, так і кіраўніцтвам.

І ў наступны перыяд Узеір Гаджыбекаў заўсёды знаходзіўся ў цэнтры грамадскага жыцця Азербайджана. Ён распачаў вельмі вялікія крокі, меры для таго, каб выратаваць народ ад непісьменнасці, павялічыць культурны ўзровень народа, развіваць культуру. З яго дзейнасцю злучана стварэнне музычнай школы ў Азербайджане, з'яўленне вышэйшай музычнай адукацыі, шырокае развіццё мастацтва.

Пад уплывам школы Узеіра Гаджыбекава ў Азербайджане была створана плеяда кампазітараў. Магу сказаць, што Узеір Гаджыбекаў -першы кампазітар у гісторыі Азербайджана. Усе наступныя кампазітары Азербайджана былі непасрэдна яго вучнямі, наступныя пакаленні атрымлівалі адукацыю, выраслі, прылучыліся да кампазітарскага мастацтва і стваралі новыя і новыя музычныя творы пад уплывам яго твораў, яго творчасці.

Вялікую значнасць у творах Узеіра Гаджыбекава набывае не толькі музыка, але і яе грамадска-палітычны і маральны змест. Ва ўсіх творах кампазітара апяваецца воля чалавека, чысціня, шчырасць чалавека, стаўленне людзей адзін да аднаго. Гэтак жа і ў "Лейлі і Меджнуне". Гэтак жа і ў "Аршын малы алане". Гэтак жа і ў "Мешедзі Ібадзе" і, нарэшце, гэтак жа і ў шэдэўры Узеіра Гаджыбекава "Кёроглу", і ў іншых творах. Адной з асноўных асаблівасцяў творчасці Узеіра Гаджыбекава з'яўляецца тое, што ён ствараў не толькі музыку, але і знаходзіў, ствараў усю тэматыку сваіх твораў. Тэмы, над сэнсам, зместам якіх ён разважаў і якія выбіраў, музыка, створаная на аснове гэтых тэм, драматургічныя творы зусім не носяць выпадковы характар. І опера "Лейлі і Меджнун" была створана не выпадкова. Гуманныя, чалавекалюбныя пачуцці, вальнадумства, чыстае, светлае каханне чалавека да чалавека ў паэме, напісанай нашым вялікім паэтам Мухамедам Фізулі на аснове легенды "Лейлі і Меджнун", настолькі прыцягнулі Узеіра Гаджыбекава, настолькі зацікавілі яго, што менавіта таму ён звярнуўся да творчасці Мухамеда Фізулі для свайго першага твора, абраў гэту тэму і стварыў на аснове гэтага несмяротны твор. 87 гадоў гэты твор дэманструецца на азербайджанскай сцэне, і мы ўпэўнены, што ён будзе жыць стагоддзямі.

У аперэтах "Аршын мал алан", "О олмасын, бу олсун" Узеір Гаджыбекаў ставіў перад сабой не толькі мэту перадаць людзям задавальненне ад выдатнай музыкі, рассмяшыць іх персанажамі створаных твораў, развесяліць іх, але і іншыя мэты. Яго мэта складалася ў крытыцы, выкрыцці з дапамогай самага ўплывовага сродку -музыкі -адмоўных рыс у жыцці нашага народа -коснасці, невуцтва, шэрагу звычаяў, з-за якіх адставаў наш народ, расчыненні вачэй нашаму народу, вядзенні яго наперад, падвышэнні культуры, маральнасці нашага народа. З дапамогай музычнага твора, гэта, натуральна, хутчэй даходзіць да чалавека.

Дарэчы, я жадаю выказаць сваю думку. Кожны мастацкі твор уплывае на людзей, і, несумненна, станоўчы ўплыў, аказвае вялікі ўплыў на фармаванне, развіццё іх характараў, падвышэнне культурнага ўзроўня. Але ўплыў, аказваемы пасродкам музычнага твора, мацней уплыву, аказваемага іншымі творамі. Калі прыняць пад увагу, што напачатку нашага стагоддзя вялікая частка нашага насельніцтва была непісьменнай, не ўмела чытаць кнігі, і кніг таксама было мала, не было кіно, тэлебачання, іншых сродкаў, то прадстаўце, якія вялікія заслугі праявіў Узеір Гаджыбекаў, даводзячы да людзей свае думкі, словы Мухамеда Фізулі пасродкам сваёй оперы, пасродкам музыкі аперэтамі "Аршын мал алан", "О олмасын, бу олсун" і іншымі, праявіўшы тым самым вялікія заслугі ў маральным і культурным развіцці нашага народа.

Як я ўжо сказаў, Узеір Гаджыбекаў ва ўсіх сваіх творах апяваў волю чалавека, волю народаў, бунтаваў супраць дэспатызму, гвалту, тыраніі. Выкарыстанне Узеірам Гаджыбекавым вялікага дастана нашага народа "Кёроглу" з'яўляецца вельмі вялікай і незаменнай падзеяй у гісторыі, культуры, мастацкага жыцця Азербайджана.

Дастан "Кёроглу" стагоддзямі пераходзіў з пакалення ў пакаленне, дайшоў да нашых дзён. Дастан "Кёроглу" заўсёды запрашаў людзей да гераічнасці, адвагі. Гэты дастан ствараў у людзях гераічныя, адважныя, патрыятычныя настроі. Дастан "Кёроглу" заўсёды заклікаў людзей да свабоды, барацьбы ў імя свабоды, супраць гвалту. Дастан "Кёроглу" спадабаўся таму, што ў ім сабраны самыя каштоўныя для жыцця, будучага народа думкі. Стварэнне Узеірам Гаджыбекавым оперы "Кёроглу" для таго, каб у больш дзейснай форме давесці не толькі да нашага народа, але і да ўсёй сусветнай грамадскасці дастан "Кёроглу", яшчэ раз паўтараю, з'яўляецца вялікай рэвалюцыйнай падзеяй у нашай культуры.

Да сённяшняга дня Узеір Гаджыбекаў вядомы як вялікі кампазітар, музыка, навуковец. Адзначаючы яго юбілеі, мы заўсёды асвятлялі гэтыя бакі творчасці Узеіра Гаджыбекава.

З пачуццём глыбокага задавальнення я жадаю адзначыць, што і ў мінулым я быў адным з арганізатараў правядзення юбілеяў Узеіра Гаджыбекава, іх удзельнікам. Наш народ ніколі не забываў Узеіра Гаджыбекава. Яго заўсёды кахалі і пры жыцці. І пасля свайго скону ён заўсёды быў каханы намі. Народ заўсёды захоўваў яго ў сваім сэрцы, наша культура развівалася, заўсёды выкарыстоўваючы яго творчасць. Таму мы штогод адзначаем дзень нараджэння Узеіра Гаджыбекава.

Памятаецца, мы вельмі ўрачыста адзначалі 90-летнія юбілеі Узеіра Гаджыбекава. У 1975 году мы арганізавалі 90-летні юбілей Узеіра Гаджыбекава, урачыста адзначылі яго і ў Азербайджане, і па меры магчымасці ў сталіцы Савецкага Саюза, і ў іншых рэспубліках, у свеце. У Азербайджане, Баку хата Узеіра Гаджыбекава, у якой ён жыў, стала першай хатай-музеем дзеяча культуры. У 1975 годзе, 20 гадоў назад адкрылася хата-музей Узеіра Гаджыбекава. Мы ўсё вельмі здаволены тым, што вось ужо 20 гадоў гэта хата-музей служыць развіццю, узвышэнню культуры азербайджанскага народа. З дня стварэння гэтай хатай-музеем кіруе блізкі паплечнік Узеіра Гаджыбекава Рамазан Халілаў. Я падпісаў указ пра ўзнагароджанне яго самым высокім ордэнам Азербайджана -ордэнам "Слава" за вялікія заслугі.

Рамазан Халілаў вельмі шчаслівы чалавек, яму 95 гадоў, а ён і сёння дзейны. Ён плячом да пляча ішоў з Узеірам Гаджыбекавым, ён для нас з'яўляецца яго сімвалам. Таму ён дарагі для нас і, да шчасця, ён і сёння жыве. Мяркую, мы адзначым таксама яго 100-годдзе.

У 1985 году з вялікай урачыстасцю быў адзначаны 100-летні юбілей Узеіра Гаджыбекава -і ў Азербайджане, і ў Маскве -сталіцы тады Савецкага Саюза. Калі мы адзначалі яго юбілей у адным з самых вялікіх зал Масквы -Калоннай зале, прадстаўнікі ўсіх рэспубалік Савецкага Саюза выказалі свае ўспаміны пра Узеіра Гаджыбекава. Чуючы ўсё гэта, быўшы сведкамі гэтага, мы ўсё выпрабоўвалі пачуццё вялікага гонару.

Нарэшце, сёння мы праводзім 110-летні юбілей Узеіра Гаджыбекава. Асабіста я вельмі шчаслівы тым, што кіраваў і быў арганізатарам правядзення 90-, 100- і 110-летніх юбілеяў Узеіра Гаджыбекава.

Словы, сказаныя ў творах навукоўцаў, якія даследуюць Узеіра Гаджыбекава, і асабліва ў большай частцы выступаў на юбілейных цырымоніях былі прысвечаны яго дзейнасці ў вобласці музыкі. Не выпадкова, што на гэтых юбілеях заўсёды выступалі музыкаведы, кампазітары, музыкі. Можа быць, упершыню, на юбілейнай цырымоніі Узеіра Гаджыбекава прэзідэнт Азербайджана гаварыў прамову. Гэта зусім не выпадкова. Таму што Узеір Гаджыбекаў -вялікі кампазітар, музыка, у той жа час вялікі навуковец, філосаф, асветнік. Творы Узеіра Гаджыбекава і непасрэдна яго дзейнасць сыгралі вялікую ролю ва ўзнікненні, фармаванні, развіцці пачуццяў нацыянальнага адраджэння, нацыянальнага абуджэння, нацыянальнай самасвядомасці. Азербайджанцы -наша моладзь, грамадзяне, натхніўшыся творамі Узеіра Гаджыбекава, яшчэ больш пакахалі нашу Радзіму; слухаючы яго музыку, патрапіўшы пад уплыў думак, якія ўзніклі ад яго твораў, яны адчулі, наколькі Радзіма, краіна, нацыя дарагія, родныя для кожнага чалавека.

Узеір Гаджыбекаў быў вялікім грамадзянінам. Яшчэ раз адзначаю, што творчасць Узеіра Гаджыбекава ў 1918-1920-х гадах -у цяжкі перыяд -перыяд дзеяння першай незалежнай рэспублікі Азербайджана незаменная. Дзейнасць Узеіра Гаджыбекава была надзвычай значная і незаменная і ў наступны перыяд.

Як відаць з гісторыі, Узеір Гаджыбекаў жыў у перыяды трох кіраванняў. Перыяд, калі ён нарадзіўся, з'явіўся на святло як дзеяч культуры, быў перыядам Царскай Расіі ў Азербайджане. Пасля гэтага ў 1918 годзе ў Азербайджане была створана першая дэмакратычная рэспубліка. Каля двух гадоў працягваўся перыяд незалежнай Азербайджанскай Рэспублікі. Пасля гэтага ў Азербайджане ўсталявалася савецкая ўлада, і гэта ўлада праіснавала да 1991-1992 гадоў. На ўсіх гэтых трох этапах Узеір Гаджыбекаў служыў свайму народу незалежна ад характару, формы ўлады. Сёння ёсць падстава казаць, што ён думаў так: якая б улада ні была, чалавек, які аддана служыць свайму народу, намагаецца прасунуць свой народ наперад, не павінен лічыцца ні з чым. Узеір Гаджыбекаў быў такім.

Калі ў мінулым заходзіла гаворка пра жыццёвы шлях Узеіра Гаджыбекава, казалі пра створаныя ім творы, але нічога не казалі пра яго грамадска-палітычную дзейнасць у той перыяд, з пачатку стагоддзя да 1920 года. Часам употай казалі, што Узеір Гаджыбекаў быў членам мусавацкага ўраду і г.д., што гэта падкрэсліваць не трэба. У наступны перыяд, з 1920 па 1948 год, да сваёй смерці, Узеір Гаджыбекаў жыў у перыяд савецкай улады. Гэты перыяд дзейнасці Узеіра Гаджыбекава таксама быў вельмі плённым, вельмі прадуктыўным, вельмі каштоўным, значным для нашага народа.

Пасля таго, як сёння ў нашай рэспубліцы змянілася грамадска-палітычная сістэма, ізноў ткі не варта хварэць ранейшай хваробай, мусіраваць адзін перыяд і хаваць іншы. З 1885 года, з нараджэння, да 1948 года, гэта значыць да сваёй смерці, ён быў бачным сынам азербайджанскага народа, служыў азербайджанскаму народу і пры любой сістэме, пры любой уладзе, выкарыстоўваючы свае магчымасці, заўсёды вёў свой народ наперад.

Кажучы пра дзейнасць Узеіра Гаджыбекава да 1920 года, у той жа час неабходна высока ацэньваць яго наступную дзейнасць. Узеір Гаджыбекаў сыграў незаменную ролю ў росквіце культуры Азербайджана -сёння мы з пачуццём гонару можам сказаць, што, так, у ХХ стагоддзі і пасля 20 года нашага стагоддзя ў нашай рэспубліцы развівалася культура, была створана вялікае культурнае войска, наш народ стаў пісьменным, павялічыўся яго культурны ўзровень. Ва ўсім гэтым была незаменная роля Узеіра Гаджыбекава.

У 1937 годзе Узеір Гаджыбекаў прадставіў свету оперу "Кёроглу". Яшчэ раз кажу, гэта стала вялікай рэвалюцыйнай падзеяй у гісторыі нашага народа, культуры. Культура Азербайджана выйшла ў сталіцу тады Савецкага Саюза -Маскву творам "Кёроглу". Савецкі Саюз быў велізарнай дзяржавай. У сталіцы Расіі, якая мае старажытную гісторыю, у Крамлёўскім палацы, Узеір Гаджыбекаў быў сустрэты з вялікай павагай і пашанай. Калі Узеір Гаджыбекаў у свой час атрымаў адукацыю ў кансерваторыі ў Пецярбургу як студэнт, у 1937 годзе быў сустрэты з вялікай павагай у самым высокім палацы расійскіх цароў -Крамлёўскім палацы. Усё гэта вялікая гісторыя. Нішто з гэтага не павінна быць забыта.

Падчас Вялікай Айчыннай вайны -у 1941-1945 гадах для ўзняцця патрыятычнага духу ў нашым народзе Узеір Гаджыбекаў напісаў выдатныя творы -маршы, песні, праявіў заслугі ў справе перамогі над фашызмам, нават набыў на свае сродкі самалёт і адправіў яго на фронт. Гэта той самы Узеір Гаджыбекаў.

Узеір Гаджыбекаў удзельнічаў у грамадска-палітычным жыцці Азербайджана і напачатку стагоддзя, і ў 1918-1920-х гадах і з 1920 па 1948 год. Узеір Гаджыбекаў быў у той час членам парламента Азербайджана, парламента Савецкага Саюза -Савецкі Саюз быў вялікай дзяржавай, ён меў парламент, а якую адзнаку даваць таму ці іншаму парламенту, гэта ўжо іншае пытанне -быў членам гэтых парламентаў і лічыў для сябе вялікім гонарам насіць гэта імя. Гэтага таксама не трэба забываць. Узеір Гаджыбекаў наш -усёй сваёй істотай, усёй сваёй творчасцю.

Адным з самых вялікіх заслуг Узеіра Гаджыбекава з'яўляецца тое, што ён стварыў першы гімн Азербайджанскай Рэспублікі. У далейшым гэты гімн быў адхілены. У 1945 годзе быў напісаны новы гімн Савецкай Сацыялістычнай Рэспублікі. Яго таксама стварыў Узеір Гаджыбекаў. Нарэшце, пасля здабыцця Азербайджанам незалежнасці мы аднавілі створаны ў 1919 годзе Узеірам Гаджыбекавым, вельмі каханы ўсімі намі дзяржаўны гімн. Усё гэта -гісторыя Азербайджана. Усё гэта -этапы жыццёвага шляху, творчасці Узеіра Гаджыбекава.

Кожны пражыты Узеірам Гаджыбекавым дзень для нас дарагі. Кожны твор, кожны нотны ліст Узеіра Гаджыбекава каштоўны для нас. Грамадска-палітычная дзейнасць Узеіра Гаджыбекава каштоўная для нас ад пачатку да канца. Таму што ўсё гэта служыла адраджэнню азербайджанскага народа, развіццю культуры, спазнанню народам самога сябе. Гэтыя заслугі ніколі не могуць быць забытыя. Гэтыя заслугі незаменныя.

Таму творчасць Узеіра Гаджыбекава з'яўляецца нацыянальным багаццем азербайджанскага народа. Асоба Узеіра Гаджыбекава з'яўляецца гонарам азербайджанскага народа, нашым нацыянальным гонарам.

Маладосць Узеір Гаджыбекаў правёў у Шушы. Шуша -дарагі, свяшчэнны для кожнага азербайджанца горад. Узеір Гаджыбекаў заўсёды змагаўся ў імя тэрытарыяльнай цэласнасці Азербайджана. Чытаючы яго артыкулы, напісаныя ў 1918-1920 гадах, думаеш: як актуальныя гэтыя словы на сённяшні дзень! Сёння зноў склалася тагачасная сітуацыя. Агрэсія Арменіі супраць Азербайджана, спроба прысвоіць нашы землі і абарона нашай краіны нашымі патрыётамі -у той час таксама было так. Узеір Гаджыбекаў у той час працаваў на гэтым шляху, і сёння, нажаль, гісторыя склалася так. Усе мы, рухаючыся па шляху, пракладзенаму такімі людзьмі, як Узеір Гаджыбекаў, імкнёмся захаваць незалежнасць Азербайджана, тэрытарыяльную цэласнасць Азербайджана.

Таму і на радзіме Узеіра Гаджыбекава ўвесь Азербайджан з'яўляецца яго радзімай, але маладосць ён правёў у Шушы -была створана хата-музей. Некаторыя з тых, хто прысутнічае тут, напэўна, наведвалі яго. Я таксама не раз наведваў. У Шушы таксама ўзвядуць помнік Узеіру Гаджыбекаву. Там узвядуць помнік ня толькі Узеіру Гаджыбекаву, але і нашаму карыфею Бюль-Бюлю, выбітнай асобе Натаван, ёсць і іншыя помнікі.

У траўні 1992 года Шуша была акупавана армянскім бокам. Акупанты шмат чаго разграмілі, у тым ліку помнікі нашай культуры. Яны ня толькі разграмілі помнікі Узеіра Гаджыбекава, Бюль-Бюля, Натаван, але і, праявіўшы зверства, стралялі ў помнікі. З вялікімі намаганнямі атрымалася выслабаніць гэтыя помнікі з палону, яны былі прывезены ў Азербайджан праз Грузію, цяпер экспануюцца ў Музеі мастацтваў. Наведвальнікі гэтага музея бачаць, колькі аўтаматных, вінтовачных стрэлаў было на помніку Узеіра Гаджыбекава. Гэтыя ворагі ў свой час імкнуліся страляць гэтымі кулямі ў самога Узеіра Гаджыбекава, але ім гэта не атрымалася. А зараз гэтымі кулямі яны страляюць у помнік. Гэта для нас цяжкія падзеі, якія прыносяць пакуты. Але гэта праўда, якая паказвае, якой можа быць дзікасць. Няма мяжы фашызму, зверству. Гэтыя дзеянні армянскіх акупантаў кажуць менавіта пра гэта.

Але няхай армянскія акупанты ня думаюць, што гэтыя кулі могуць пахіснуць творчасць Узеіра Гаджыбекава, Бюль-Бюля, Натаван, не! Хай ня думаюць, што кулі могуць пахіснуць маральнасць азербайджанскага народа, не! Хай ня думаюць, што акупацыя Шушы можа працягвацца вечна! Не, гэтага ня можа быць!

Адзначаючы сёння 110-летні юбілей Узеіра Гаджыбекава, мы выяўляем упэўненасць у тым, што спадчына Узеіра Гаджыбекава будзе жыць, і ўсе месцы, дзе ён жыў, стануць месцамі паломніцтва. Мы ўпэўнены, што азербайджанскія землі будуць вызвалены ад армянскіх акупантаў. Мы ўпэўнены, што Шуша будзе вызвалена. Мы ўпэўнены, што будзе вызвалены ўвесь Карабах, усе нашы акупаваныя землі, незалежны Азербайджан стане гаспадаром усіх сваіх тэрыторый, сваіх меж.

Для гэтага ёсць вялікія падставы. Вось ужо шаснаццаць месяцаў працягваецца рэжым спынення агню ў вайне паміж Арменіяй і Азербайджанам. Мы імкнёмся такім спосабам, мірным шляхам вызваліць нашы землі і забяспечыць нашу тэрытарыяльную цэласнасць. Прынятыя меры, дзейнасць міжнародных арганізацый, наша дзейнасць у рамках міжнародных арганізацый і паслядоўна праводжаная намі палітыка з'яўляюцца таму сведчаннем.

Буйныя дзяржавы свету таксама прыкладаюць высілкі для мірнага вырашэння гэтага пытання, міжнародныя арганізацыі ажыццяўляюць дзейнасць у рамках Менскай групы. Упэўнены, што яны і надалей узмоцняць сваю дзейнасць. Таму што ніякая дзяржава не павінна ўхваляць акупацыю. Ніякая дзяржава не павінна ўхваляць сепаратызм. Ніякая дзяржава не павінна ўхваляць агрэсію. Калі гэта так, калі ёсць справядлівасць, калі міжнародныя нормы і надалей будуць зацверджаныя ў свеце, тады наша справа справядлівая -мы даможамся вырашэння гэтых пытанняў справядлівым шляхам.

У той жа час, творчасць Узеіра Гаджыбекава, гэтак жа, як заўсёды заклікала людзей да патрыятызму, і сёння запрашае грамадзян Азербайджана да патрыятызму. Калі мы сёння шануем памяць Узеіра Гаджыбекава, яшчэ раз высока ацэньваем яго творчасць, мы павінны яшчэ больш павялічваць, развіваць у сабе патрыятычныя пачуцці, якія з'яўляюцца вяршыняй гэтай творчасці. Мы павінны рыхтаваць сябе да будучыні з гэтым пачуццямі.

Мы павінны быць гаспадарамі сваіх земляў. Павінны вырашаць пытанні мірным шляхам. У што б там ні стала. І Шуша, і Карабах, і ўсе нашы акупаваныя землі будуць вызвалены любым шляхам -дзякуючы волі азербайджанскага народа, дзякуючы адвазе гераічных сыноў Азербайджана, тэрытарыяльная цэласнасць Азербайджана будзе забяспечана.

З гэтымі пажаданнямі, з гэтымі думкамі я жадаю вам, усяму азербайджанскаму народу шчаслівага жыцця, поспехаў. Я схіляю галаву перад памяццю вялікага Узеіра Гаджыбекава. Увесь азербайджанскі народ сёння схіляе галаву перад памяццю Узеіра Гаджыбекава. Выяўляючы сваю павагу і павагу да яго памяці, я сёння зноў запрашаю наш народ да адзінства. Запрашаю ўсіх вас да адвагі, гераічнасці, патрыятызму ў імя захавання спадчыны Узеіра Гаджыбекава, у імя захавання нашай культуры, маральнасці. Дзякуй!