ТВОРЫ / ІНТЭРВ`Ю

Інтэрв`ю Прэзідэнта Азербайджанскай Рэспублікі Гейдара Аліева Нацыянальнаму тэлебачанню Азербайджана пасля вяртання з візіту ў краіны Заходняй Еўропы - 27 красавіка 1996 года


Гейдар Аліеў: Нягледзячы на ​​тое, што гэты візыт заняў шмат часу, лічу, што праца, праведзеная падчас візіту, сапраўды вельмі каштоўная. Вам вядома, што з 21 красавіка, гэта значыць з моманту адбыцця з Баку, у ходзе візіту была праведзена вельмі напружаная праца. Гэта, у першую чаргу, было звязана з выкарыстаннем кожнай магчымасці для таго, каб прыняць неабходныя меры з мэтай забеспячэння інтарэсаў Азербайджана. Першая частка гэтага візіту была звязана з падпісаннем Азербайджанскай Рэспублікай з Еўрапейскім Саюзам Пагаднення аб супрацоўніцтве і партнёрстве. Мы падпісалі гэта Пагадненне. Цырымонія падпісання была вельмі вялікай падзеяй.

Вам вядома, што там прысутнічалі міністры замежных спраў дзяржаў, якія ўваходзяць у Еўрапейскі Саюз. Гэта таксама было звязана менавіта з цырымоніяй падпісання Азербайджанам і іншымі закаўказскімі рэспублікамі - Грузіяй, Арменіяй Пагаднення з Еўрапейскім Саюзам. Яшчэ раз кажу - гэта гістарычная падзея. Лічу, што падпісанне гэтага Пагаднення яшчэ больш умацоўвае пазіцыі Азербайджана як незалежнай дзяржавы, у той жа час з`яўляецца праявай ажыццяўлення мер ва ўнутраным, грамадска-палітычным жыцці, у эканоміцы і ў іншых галінах нашай рэспублікі, якія адпавядаюць еўрапейскай дэмакратыі. Вы памятаеце, як прадстаўнікі, члены Еўрапейскага Саюза ў сваіх выступах таксама гэта адзначылі. Я вельмі высока гэта ацэньваю. Лічу, што гэта вялікая падзея ў жыцці Азербайджана, вельмі каштоўны крок да нашага супрацоўніцтва з Еўрапейскім Саюзам. І, вядома, гэта будзе мець свае пазітыўныя вынікі.

Разам з гэтым, у Люксембургу мы правялі шэраг іншых сустрэч. У Бруселі мы правялі перамовы са старшынёй эканамічнай камісіі Еўрапейскага Саюза Жакам Сантэрам, вярхоўным камісарам Ван-Дэн Брукам аб сённяшнім становішчы, будучых перспектывах нашага супрацоўніцтва. Усё гэта таксама вельмі значна. Таму што ўсё гэта неабходныя меры для ажыццяўлення шматбаковага супрацоўніцтва з Еўрапейскім Саюзам. У прыватнасці, у нашых перамовах з Жакам Сантэрам і Дэнам Брукам былі абмеркаваныя наша эканамічнае супрацоўніцтва, гэта значыць мерапрыемствы, прадугледжаныя праграмай TASIS, Гуманітарнай праграмай дапамогі Еўрапейскага Саюза і пытанні іх ажыццяўлення. Гэта таксама вельмі значна. Лічу, што ўсё гэта ў цэлым, у комплексе сведчыць аб тым, што супрацоўніцтва паміж Азербайджанам і Еўрапейскім Саюзам прасоўваецца наперад.

Я пабываў у генеральным штабе НАТА ў Бруселі, сустрэўся з Генеральным сакратаром НАТА. У маі 1994 года я быў там і падпісаў праграму НАТА "Партнёрства ў імя міру". Але мы і пасля гэтага працягнулі наша супрацоўніцтва. Каб яшчэ больш умацаваць наша супрацоўніцтва, я прадставіў ім дакумент прэзентацыі нашай рэспублікі ў рамках гэтай праграмы.

Лічу, што і нашы перамовы з Генеральным сакратаром НАТА былі вельмі змястоўнымі, значнымі. Я давёў да яго свае думкі аб захаванні незалежнасці Азербайджана. Мы правялі шырокі абмен меркаваннямі. Гэта таксама вельмі важна для нас.

Карэспандэнт: Спадар Прэзідэнт, адносіны нашай рэспублікі з НАТА часам выклікаюць у многіх такое ўяўленне, - гэта зыходзіць таксама з пэўнага жадання, - што паміж НАТА і Азербайджанам наладжана цеснае супрацоўніцтва. Але, напэўна, гэта ў рэчаіснасці, першыя кантакты, закладваецца аснова супрацоўніцтва.

Гейдар Аліеў: Так, закладваецца аснова супрацоўніцтва. Таму што абвешчаны НАТА ў 1994 годзе заклік "Партнёрства ў імя міру" - гэта заклік ў імя міру. Змест, сэнс нашых перамоў з Генеральным сакратаром НАТА складаюцца ў тым, што далучэнне Азербайджана да гэтай праграмы НАТА і яго супрацоўніцтва мае на мэце дасягненне яшчэ большага ўмацавання міру ў Еўропе, у тым ліку ў нашым рэгіёне. Гэта міралюбныя перамовы. Лічу, што іх так і трэба ўспрымаць. Мы, несумненна, працягнем наша супрацоўніцтва ў гэтым напрамку.

У Люксембургу, Бруселі ў мяне адбыліся таксама двухбаковыя перамовы. Нашы перамовы з міністрам замежных спраў Германіі спадаром Кінкелем былі вельмі значнымі, цікавымі. Мая сустрэча з Прэзідэнтам Арменіі Лявонам Тэр-Петрасянам у Люксембургу была вельмі неабходная. Гэта сустрэча адбылася па ініцыятыве абодвух бакоў - і Арменіі, і Азербайджана. У выніку гэтых сустрэч і перамоў - прамых перамоў паміж прэзідэнтамі дзвюх краін, якія знаходзяцца ў канфлікце, мы ўпершыню абвясцілі сумесную заяву. Гэта заява вельмі значная. Значная таму, што, па-першае, мы заявілі, што абодва бакі і надалей будуць забяспечваць захаванне рэжыму спынення агню. Вы ведаеце, што 12 мая споўніцца два гады з моманту падпісання гэтага пагаднення. Гэта вельмі важна, што мы зноў заявілі аб захаванні рэжыму спынення агню, і каб мы былі спакойныя, што і Арменія будзе выконваць яго. Арменія, вядома, таксама занепакоеная, і яны таксама хочуць ведаць, ці будзем мы выконваць гэты рэжым спынення агню або не.

Па-другое, мы заявілі, што двухбаковыя перамовы будуць працягнутыя і рашэнне гэтага пытання можа быць ажыццёўлена толькі мірным шляхам. Гэта таксама вельмі значна. Мы заявілі, што перамовы для гэтага будуць працягнутыя і ў рамках Мінскай групы АБСЕ, і напрамую. Вам вядома, што паміж Арменіяй і Азербайджанам вядуцца і прамыя перамовы, і гэта таксама будзе працягнута.

Затым мы вырашылі, што палонныя павінны быць вызваленыя з абодвух бакоў - і з іх боку, і з нашага. Палонныя павінны быць перададзены не па колькасці, а ў каго колькі ёсць - па прынцыпе "Усіх ўсім". Гэта таксама вельмі значна. Я лічу, што гэта сустрэча і гэта сумесная заява неабходныя нам на дадзеным этапе. Гэта яшчэ раз сведчыць свету, што, нягледзячы на атрыманыя цяжкія ўдары, Азербайджан усё ж праводзіць міралюбную палітыку, трымаецца шляху міру, жадае вырашыць пытанне мірным шляхам.

У Бруселі ў мяне адбылася сустрэча і з Прэзідэнтам Грузіі Эдуардам Шэварнадзэ. Гэта сустрэча з`яўляецца новай праявай існуючых сяброўскіх сувязяў паміж Грузіяй і Азербайджанам. У сакавіку я знаходзіўся з візітам у Грузіі, мы правялі вельмі значныя перамовы і падпісалі каштоўныя пагаднення. Мы іх яшчэ раз разгледзелі. На сустрэчы мы правялі ўсебаковыя перамовы не толькі аб грузіна-азербайджанскіх адносінах, але і ў сувязі з становішчам ва ўсім рэгіёне, у тым ліку з сусветнымі праблемамі і праблемамі Садружнасці Незалежных Дзяржаў. Я лічу і гэта вельмі значным.

Несумненна, у Бруселі праводзіліся і іншыя сустрэчы. Вам вядома, што я наведаў у Бруселі гандлёвы цэнтр, у тым ліку гандлёвы цэнтр ЗША там. Былі і іншыя сустрэчы. Я лічу іх усе вельмі значнымі. Але я спыніўся на некалькіх момантах.

У Нарвегію ж я прыбыў з афіцыйным візітам. Гэты візіт адбыўся па запрашэнні прэм`ер-міністра Нарвегіі спадарыні Брунтланд. Я даўно атрымаў гэта запрашэнне, і вызначыў яго час так, каб ён па часе супаў з маім візітам у Еўрапейскі Саюз, каб я змог зэканоміць час. Лічу, што гэты візіт таксама вельмі паспяховы.

Наша супрацоўніцтва з Нарвегіяй вельмі эфектыўнае. Магу сказаць, што ў выніку праведзеных перамоў, сустрэч падчас знаходжання ў Нарвегіі, я прыйшоў да такой высновы, што гэта супрацоўніцтва, магчыма, настолькі эфектыўнае, што ў Азербайджане яшчэ не магчыма ўявіць. Можа быць, наша грамадскасць яшчэ не вельмі добра ведае, наколькі гэта супрацоўніцтва значнае для сённяшняга і будучыні. Напэўна, пасля таго, як Вы дасце інфармацыю аб гэтых сустрэчах, перамовах, наша грамадскасць даведаецца пра гэта і, лічу, усвядоміць наколькі яны эфектыўныя. Я хачу гэта адзначыць асабліва.

Ужо двойчы паміж Нарвегіяй і Азербайджанам падпісаны прамыя пагадненні. Мы з прэм`ер-міністрам спадарыняй Брунтланд падпісалі Заявы аб супрацоўніцтве паміж Нарвегіяй і Азербайджанам. Гэта вельмі важная заява. Былі падпісаны і іншыя пагадненні. Гэта значыць, калі сувязі паміж Нарвегіяй і Азербайджанам да сённяшняга дня знаходзіліся толькі на ўзроўні эканомікі, то цяпер паднятыя на ўзровень міждзяржаўных адносін. Калі да сённяшняга дня наша супрацоўніцтва знаходзілася на ўзроўні сувязяў асобных кампаній дзвюх краін, цяпер гэта паднялося на ўзровень міждзяржаўных адносін. Гэта вельмі значна.

Вам вядома, што Нарвегія з`яўляецца краінай Еўропы, развітой ў эканамічным дачыненні, краінай, якая дасягнула вельмі вялікіх поспехаў у галіне пабудовы эканомікі на аснове дэмакратычных прынцыпаў. Адной з асаблівасцяў Нарвегіі з`яўляецца і тое, што прынцып рыначнай эканомікі ў гэтай дзяржаве вельмі цесна звязаны з развіццём сацыяльнага становішча насельніцтва краіны. Гэта адрозніваецца ад іншых краін Еўропы. Тут праяўляюць вельмі вялікую ўвагу, клопат да сацыяльных праблем і ёсць шмат поспехаў. Таму на гэтым этапе, калі мы сур`ёзна займаемся сацыяльнымі праблемамі насельніцтва краіны, я хачу адзначыць значнасць гэтага вопыту.

Дасягненні ў галіне нафтагазавай прамысловасці ў Нарвегіі, вядома, вельмі цікавыя. Мяне прывяло ў захапленне тое, што мы ўбачылі ў горадзе Ставангеры, на платформе пасярод мора, у 240 кіламетрах ад Ставангера. Гэта вельмі значна. Таму што поспехі, дасягнутыя за 25-30 гадоў у галіне вытворчасці нафты і газу, здабычы нафты і газу з глыбінь мора і іх выкарыстання вартыя вельмі высокай адзнакі.

Карэспандэнт: Спадар Прэзідэнт, знаходзячыся ў Нарвегіі, Вы назвалі гэтую платформу цудам. Прэзідэнт Азербайджана, гэта значыць чалавек, цесна звязаны з нафтавай прамысловасцю, называе гэта цудам. У чым складаецца гэты цуд?

Гейдар Аліеў: Гэты цуд складаецца ў тым, што, па-першае, гэта платформа размешчана на глыбокім участку мора. Па-другое, гэта платформа з`яўляецца такой структурай, што там створана ўсё. Па-трэцяе, там ужываецца найвышэйшая тэхніка, тэхналогія, усё кіруецца з дапамогай электронікі. Да прыкладу, ўявіце, што на платформе, дзе вырабляецца 6 мільярдаў кубаметраў газу ў год, працуе ўсяго 51 чалавек, якія кіруюць ёю. Ведаеце, гэта вельмі высокае дасягненне.

Карэспандэнт: Значыць, ёсць многае, чаму можна павучыцца.

Гейдар Аліеў: Так, ёсць шмат добрага, чаму можна павучыцца. Платформы, якія мы будзем будаваць зараз на аснове падпісаных дагавораў, будуць менавіта такімі. Можа быць. Мы павінны паўтарыць яе, пабудаваць гэтак. Усе кампаніі, якія будавалі гэту платформу, разам з кампаніяй "Статойл", працуюць менавіта ў Нарвегіі. Я сустрэўся і з імі. Гэта значыць гэту платформу будуе не толькі кампанія, якая вырабляе нафту. Гэта платформа была створана дзякуючы сумеснай працы многіх кампаній. Гэта комплексная інтэграцыя. Таму гэта вельмі цікава для мяне, таму гэта - цуд.

У свой час мы таксама стваралі цуды. Да прыкладу, 20-30 гадоў таму ў свеце «Нафтавыя камяні» таксама звалі цудам. Але цяпер яны даўно абагналі дасягненні, наяўныя на Нафтавых камянях. Не толькі Нафтавыя камяні. У нас пабудаваныя гэтыя платформы. Але мы яшчэ не дасягнулі такога ўзроўню. Я бачыў такія платформы ў Мексіканскім заліве 15 гадоў таму. Але гэтыя на больш высокім узроўні, маюць перавагі. Таму гэта цуд.

Магчыма, у будучыні мы створым у Каспійскім моры яшчэ больш цудоўныя рэчы. Але сёння мы павінны проста выкарыстаць гэты вопыт. Таму нашы сустрэчы ў Нарвегіі вельмі значныя. Мае сустрэчы і з прэм`ер-міністрам, і з старшынёй Парламента, і з каралём, і з міністрамі былі вельмі цікавымі, змястоўнымі, значнымі. Нараўне з Осла, у мяне адбыліся сустрэчы са шматлікімі кампаніямі, у тым ліку ў Ставангеры. Учора я вельмі падрабязна гутарыў з дзелавымі людзьмі, выступіў перад імі. Даў шырокую інфармацыю аб сённяшніх эканамічных магчымасцях Азербайджана, запрасіў іх укладваць інвестыцыі ў нашу рэспубліку. Я адчуў у іх вельмі вялікую зацікаўленасць да Азербайджану. Гэта сведчыць аб тым, што сувязі паміж Азербайджанам і Нарвегіяй маюць шырокія магчымасці і вялікія перспектывы.

У цэлым, гэта краіна мне вельмі спадабалася. Гэта краіна з вялікай тэрыторыяй, але з маленькім насельніцтвам. У той жа час, гэта краіна, размешчаная ў Еўропе, у мінулым вельмі бедная, а сёння вельмі багатая краіна. Гэта значыць вельмі цікава, як за кароткі тэрмін перайсці ад беднасці да багацця, развіваць дэмакратыю, асвойваць і выкарыстоўваць высокую тэхналогію. Уявіце, тут маецца каля 800 гідраэлектрастанцый. Электраэнергія, якую выкарыстоўваюць у краіне, вырабляецца на гэтых станцыях. Вядома, у нас няма столькі рэк і магчымасці пабудаваць столькі гідраэлектрастанцый. Мы хочам пабудаваць гідраэлектрастанцыю "Енікенд" на рацэ Кура. Для гэтага мы ўзялі крэдыт у Еўрапейскага банка рэканструкцыі і развіцця. Нарвежскія кампаніі могуць аказаць нам вельмі вялікую дапамогу ў будаўніцтве платформы. Яны праяўляюць зацікаўленасць да такога супрацоўніцтва. Гэта значыць хачу сказаць, што мы можам супрацоўнічаць з імі як у эканоміцы, так і паміж народамі, нацыямі, дзяржавамі і гэта можа быць вельмі значным для нас.

Адным са станоўчых вынікаў усіх гэтых маіх візітаў, сустрэч з`яўляецца тое, што ў гэтых развітых краінах Еўропы - і ў Люксембургу, і ў Бельгіі, і ў Нарвегіі ацэньваюцца дасягненні Азербайджана ў галіне дэмакратыі. Ва ўсіх выступах, да прыкладу, у выступах спадарыні Брунтланд, Жака Сантэра і ў іншых, было адзначана стаўленне да Азербайджану, пабудова дэмакратычнай дзяржавы ў нашай рэспубліцы і развіццё дэмакратыі. Нашы дасягненні, патэнцыйныя магчымасці ў галіне эканомікі прыцягваюць іх, і яны высока ацэньваюць нашы дасягненні ў гэтай галіне. І гэта з`яўляецца вельмі добрай асновай для развіцця адносін паміж Еўрапейскім Саюзам, дэмакратычнымі дзяржавамі Еўропы і Азербайджанам

У цэлым, я вельмі задаволены гэтым візітам і сустрэчамі. Лічу, што праведзена неабходная работа для ўмацавання пазіцыі Азербайджана ў сусветным маштабе, у асаблівасці на Еўрапейскім кантыненце, прызнання нашай рэспублікі ў шырокім маштабе, і ўсё гэта можа дапамагчы ўмацаванню нашай дзяржаўнай незалежнасці. Дзякуй.