Пошук

ТВОРЫ / ЗНЕШНЯЯ ПАЛІТЫКА / Азербайджан - Садружнасць Незалежных Дзяржаў

Гейдар Аліеў: Вітаю Вас, Уладзімір Васільевіч, і вашу прадстаўнічую дэлегацыю!

Я вельмі рады, што вы прыйшлі да нас менавіта ў такім складзе, і лічу гэта вельмі карысным для далейшага развіцця адносін паміж Беларуссю і Азербайджанам у галіне эканомікі, навукі, культуры і ўсіх іншых галін. У нас ёсць вялікія магчымасці для супрацоўніцтва, але трэба сказаць, што мы наўрад ці іх цалкам выкарыстоўваем. Таму ваш гэты прыезд па запрашэнні нашага прэм'ер-міністра, безумоўна, з'яўляецца добрым пачаткам для таго, каб актывізаваць наша супрацоўніцтва.

Ваша краіна і Азербайджан - мы ведаем адзін аднаго даўно, - ў мінулым былі разам у складзе Савецкага Саюза. Зараз, як незалежныя дзяржавы ў складзе СНД, перыядычна сустракаемся, абменьваемся думкамі, вызначаем нейкія рашэнні. Што тычыцца мяне, то я асабіста заўсёды з любоўю ставіўся да Беларусі, беларускага народу. Я наведваў вашу рэспубліку і ў мінулыя часы. Але ў сувязі з тым, што там цяпер размешчаны штаб СНД і што некалькі разоў сустрэчы кіраўнікоў дзяржаў праходзілі ў Мінску, я меў магчымасць бываць у вас. Я радуюся вашым поспехам, але разам з тым ёсць праблемы - і ў вас, і ў нас. І многія з іх, асабліва ў сферы эканомікі, могуць быць вырашаныя, калі мы будзем мець больш цеснае супрацоўніцтва. І я мяркую, што гэтыя пытанні вы сёння абмяркоўвалі і будзеце яшчэ абмяркоўваць, вы, прэм'ер-міністр, і іншыя члены вашай дэлегацыі з нашымі міністрамі, кіраўнікамі розных ведамстваў. Усё гэта будзе вельмі карысна. Вітаю вас.

Уладзімір Ярмошын: Вялікі дзякуй, спадар Прэзідэнт, за Вашы добрыя словы. Мы прыехалі сюды для таго, каб вырашыць прагматычныя задачы нашага супрацоўніцтва, аб якіх Вы сказалі.

Перш за ўсё я хацеў бы Вам перадаць самае цёплае прывітанне ад Аляксандра Рыгоравіча. Ён учора сказаў: Я нядаўна сустракаўся з Гейдарам Аліевічам, але я, шчыра паважаючы гэтага выдатнага дзеяча і ведаючы пра яго добрае стаўленне да Беларусі, перадаю яму самыя лепшыя пажаданні. Нам вельмі цэнім, так як менавіта Вы, вобразна кажучы, ніколі не кідалі камень у бок Беларусі, і мы ніколі гэтага не зробім у бок Азербайджана.

Вы яшчэ закранулі СНД. Мы заўсёды рады бачыць Вас у Мінску, гэта было і ў мінулым годзе, і ў цяперашнім. Ад сябе скажу, што запомнілася Ваша размова на прыёме ў мінулым годзе, памятаеце, на прыёме з нагоды заканчэння саміту. Вы выступілі там, і я скажу, што за сваё жыццё ніколі не чуў больш аналітычнай, шчырай размовы аб СНД, пра яго асновы, аб перспектывах і аб ролі кожнай дзяржаў у гэтай садружнасці. Памятаю, побач са мной сядзеў Касьянаў, і ён сказаў, што ўпершыню чуе такі аналіз. Вы хвілін 20 казалі, пачалі з асноў і давялі гэта лагічна да кожнага, і, па-мойму, пройдуць гады, а мы заўсёды будзем памятаць Вашу ўзважаную, аналітычную ацэнку нашага супрацоўніцтва.

Гейдар Аліевіч, Вы абсалютна маеце рацыю, кажучы, што гады, якія прайшлі пасля распаду Савецкага Саюза, шмат у чым аддзялілі нас адзін ад аднаго. Няма тых сувязяў, якія былі ў нас у рамках Савецкага Саюза, а мы можам шчыра сказаць, што ў той час мы, кожная з рэспублік, адзін аднаго дапаўнялі, так былі пабудаваныя інтэграцыйныя працэсы - падзелу працы, прадуктаў працы. І сёння мы з паважаным прэм'ер-міністрам Артурам Расізадэ, з членамі вашага кабінета абмеркавалі шэраг пытанняў, намецілі шляхі нашага супрацоўніцтва. Я, напрыклад, далажыў вашым прадстаўнікам аб тым, што машынабудаўнічы сектар нашай рэспублікі два гады таму дасягнуў ўзроўню вытворчасці 90-х гадоў на цалкам новай аснове. Калі мы раней выпускалі адну мадэль трактара, то цяпер выпускаем 6 мадэляў. Калі раней мы стваралі знакаміты "МАЗ" як самазвал-бартавую машыну, то цяпер выпускаем 80-100 мадыфікацый гэтай машыны. Мы асвоілі вытворчасць цэлага комплексу тэхнікі для гарадской і дарожнай гаспадаркі, якім мы забяспечваем сябе і 80 працэнтаў прадукцыі экспартуем у іншыя краіны. Мы вырабляем усе віды аўтобусаў пасажырскага транспарту. У нас паднятая лёгкая прамысловасць, дрэваапрацоўчая, лясная і гэтак далей. Абмяркоўваючы гэтыя пытанні, мы ўжо намецілі шляхі супрацоўніцтва. Я ўжо не кажу пра іншыя, канверсійныя прадпрыемствы па вытворчасці тавараў бытавой тэхнікі. У кожнай сферы мы бачым свой інтарэс.

У чым зацікаўлена Беларусь? Вядома, мы зацікаўлены ў традыцыйных таварах, якія заўсёды атрымлівалі. Не наша віна, што ў нас столькі прадпрыемстваў па вытворчасці тканін - баваўняных, шарсцяных. Нам патрэбна бавоўна, нам патрэбны тытунь, нам патрэбныя вінаматэрыялы, нам патрэбна супрацоўніцтва ў нафтахімічнай прамысловасці. Вы ж ведаеце, колькі ў часы Савецкага Саюза было пабудавана хімічных заводаў.

У вас сёння развітая нафтагазавая прамысловасць, яна заўсёды ў вас была традыцыйна высокаразвітай, але сёння вы паднімаецеся на новай аснове. Мы тут таксама павінны злучыць нашы намаганні і як дапаўняльныя элементы ў гэтых галінах дапамагаць адзін аднаму. Пры гэтым мы зусім далёкія ад думкі наладжваць толькі гандлёвае супрацоўніцтва. Цалкам магчыма стварэнне сумесных прадпрыемстваў або забеспячэнне паставак кампанентаў. Я думаю, што гэта будзе вельмі важна для далейшага ўздыму эканамічнага супрацоўніцтва, забеспячэння занятасці і павышэння дабрабыту нашых народаў.

Для гэтага трэба, і я папрасіў бы Вас як прэзідэнта краіны, першае - і гэта выказаў таксама прэзідэнт Лукашэнка - павысіць узровень нашых дыпламатычных адносін. Мы ў свой час усталявалі дыпламатычныя адносіны, а для далейшага развіцця ў нас няма прадстаўнікоў тут, у Азербайджане. Мне сёння сказалі, што пасол ва Ўкраіне з'яўляецца па сумяшчальніцтве і паслом у Беларусі. Напэўна, ён добра працуе, я яго ні разу не бачыў. Нам трэба падняць гэты ўзровень, і мы сёння выказалі прапанову беларускага боку аб тым, каб ўсталяваць у наступным годзе адначасовы абмен дыпламатычнымі прадстаўніцтвамі пэўнага ўзроўню. Што пад гэтым маецца на ўвазе? Часовы павераны, пасол, гэта ўсё залежыць ад ўзроўню. Калі Вы згодныя, я даў бы такое даручэнне, і мы б па каналах міністэрства замежных спраў адпрацавалі б гэтыя пытанні.

Другое. Гейдар Аліевіч, вялікі дзякуй за палітычную падтрымку, што аказваецца нам і ў міжнародных арганізацыях, і ў рамках СНД. Вы ведаеце, што роўна праз месяц у нас прэзідэнцкія выбары. Прэзідэнцкая кампанія праходзіць нармальна, без усялякіх эксцэсаў. Ёсць, вядома, пэўны піяраўскі сліў, пошукі рознага роду кампраматаў такога парадку, накшталт - колькі ў прэзідэнта касцюмаў, колькі каштуе яго гальштук, у якой краме яго куплялі. Але нам вельмі важна палітычнае прызнанне сусветнай супольнасцю вынікаў выбараў. Тое, што робіцца ў рэспубліцы, усё гэта робіцца для таго, каб выбары былі празрыстыя, дэмакратычныя. Вядома, сур'ёзнай падтрымкай, а галоўнае, сур'ёзным крокам у станоўчай ацэнцы нашых выбараў была б прысутнасць вашых назіральнікаў, вашага вопыту, які вы набылі ў жорсткіх палітычных баях, і вашага погляду на праблемы, якія існуюць сёння і ў дзень выбараў. Адпаведныя запрашэнні накіраваны, накіраваныя яны і ў еўрапейскія структуры. Хацелася б, каб гэтую просьбу беларускага боку вы падтрымалі. Мы былі б вам удзячныя. Аляксандр Рыгоравіч сказаў, што мы наогул павінны, дай Бог, пасля таго як нармальна пройдуць выбары, з Азербайджанам будаваць цалкам узгодненую палітыку, якая нават у асобных элементах не прыносіла б не тое каб шкоды адзін аднаму, але і не выклікала б і цені сумневу ў шчырасці нашых адносін.

Вось сцісла пра тую працу, якую мы хацелі б сёння і заўтра правесці. Мы бачылі, што і азербайджанскі бок думае такімі ж катэгорыямі, і мы спадзяёмся, што пасля распрацоўкі мы зможам з цвёрдай упэўненасцю далажыць Вам і нашаму Прэзідэнту аб тым, што сапраўды ёсць глеба для сур'ёзнага паляпшэння гандлёва-эканамічнага супрацоўніцтва. І ў сувязі з гэтым я б прасіў, Гейдар Аліевіч, вось пра што. Наш вопыт падказвае, што калі дзейнічае камісія па гандлёва-эканамічнаму супрацоўніцтву ў двухбаковым парадку, то тады пачынаецца пастаянная, сістэматычная праца. Камісія двойчы на год збіраецца, такія камісіі ў нас існуюць з многімі краінамі. Наш урад яшчэ ў мінулым годзе прыняў рашэнне аб складзе гэтай камісіі, узначальвае яе віцэ-прэм'ер урада. Я ведаю, што з азербайджанскага боку такая камісія не створана. Калі б Вы далі даручэнне, я б прапанаваў першае пасяджэнне камісіі ў чацвёртым квартале гэтага года правесці ў Мінску. Тады мы маглі б тыя дамоўленасці, якіх мы дасягнулі тут, прапрацаваць ужо ў дэталях на камісіі і значна прасунуць наша супрацоўніцтва, нягледзячы на тое, што ўсе кажуць, быццам, маўляў, Беларусь адстала ў рэфармаванні эканомікі і гэтак далей, але кожная краіна ідзе сваім шляхам, галоўнае - мэта, да якой мы імкнёмся. І мы з прэм'ер-міністрам зусім не разышліся ў меркаваннях.

Мы працуем у чыста рынкавых адносінах. Мы з ім гандляваць не будзем, мы і не можам, але стварыць калідор, стварыць умовы для працы ўсіх структур - дзяржаўных, камерцыйных - гэта наша задача. Калі б Вы не пярэчылі, я б прасіў у Вас падтрымкі. Дзякуй за тое, што Вы нас выслухалі.

Гейдар Аліеў: Дзякуй, Уладзімір Васільевіч. Перш за ўсё я дзякую вам за прывітанне, якое вы мне перадалі ад прэзідэнта Беларусі паважанага Аляксандра Рыгоравіча. Я нядаўна з ім сустракаўся. Вы ведаеце, што нядаўна ў Сочы адбылася так званая нефармальная сустрэча прэзідэнтаў краін СНД. Мы былі разам і павінен сказаць, што сустрэча прайшла вельмі паспяхова, упершыню кіраўнікі дзяржаў СНД сабраліся на такую сустрэчу. Гэта была ініцыятыва Прэзідэнта Расіі Ўладзіміра Ўладзіміравіча Пуціна, мы яе падтрымалі. Праўда, двое прэзідэнтаў не прысутнічалі на сустрэчы, але нас было дастаткова для таго, каб абмяняцца думкамі, правесці двухбаковыя сустрэчы і трохі адпачыць. З Аляксандрам Рыгоравічам мы сустракаліся, але тым не менш я рады, што ізноў атрымліваю ад яго прывітанне і добрыя пажаданні.

Я таксама рады таму, што вы запомнілі тост, які я прамовіў на тым прыёме.

Уладзімір Ярмошын: Яшчэ раз паўтараю, што гэты быў цудоўны выступ. Рэдкі выпадак, калі на прыёме была такая ўвага да выступу.

Гейдар Аліеў: Я рады, тое, што гаварыў, мусіць, адпавядала нашым думкам і інтарэсам, не толькі вашым, таму што сапраўды пасля таго, як я скончыў прамову, гэта выклікала добрую пазітыўную рэакцыю, не толькі з боку маіх калег – прэзідэнтаў, але і ўсіх прысутных.

Пра нашы эканамічныя адносіны я ўжо сказаў, што мы яшчэ многа не выкарыстоўваем. Выклікае адчуванне задавальнення, што ў вас сфера машынабудаўніцтва дасягнула ўзроўню 90 году, а я ведаю, у гэты час Беларусь паміж рэспублік савецкага саюза займала вядучае месца ў некаторых галінах, у прыватнасці ў сферы машынабудаўніцтва. Вашы «БелАЗы», трактары, тралейбусы, аўтобусы і вельмі шмат іншае выкарыстоўвалася па ўсім Савецкім Саюзе, у тым ліку і ў нас – у Азербайджане. Я ведаю. Што ў вас былі буйны ваенна-прамысловы комплекс, тэкстыльная прамысловасць. І тое, што вы здолелі прывесці многія галіны ў рух, нават дайсці да ўзроўню 90-х гадоў, і што вы вытвараеце і прадаеце найноўшыя трактары, гэта – вялікая справа. Я жадаю вам далейшых поспехаў. Натуральна, вы будзеце абмяркоўваць пытанні, як мы можам выкарыстоўваць усё гэта з пункту гледжання набывання таго, што вы вытвараеце. А што тычыцца нас, то ў Азербайджане маецца буйны нафтахімічны комплекс, нафтавая прамысловасць знаходзіцца ў нас на добрым узроўні – і па здабычы, і па перапрацоўцы. Што ж тычыцца хімічнага комплексу, то там таксама ёсць участкі, якія працуюць паспяхова, але штосьці не так, як у мінулыя часы.

Я думаю не толькі гэтыя сферы, вы падчас сустрэчы і размоў, абмеркаванняў знойдзеце шмат цікавага з пункту гледжання развіцця нашых эканамічных адносін. Я падтрымліваю стварэнне сумеснай азербайджана-беларускай эканамічнай камісіі я толькі не ведаю, чаму мы да гэтага часу не стварылі яе. Мы ў найбліжэйшы час створым, і вы ўжо дамовіцеся, калі будзе магчымасць, каб у IV квартале правесці першае пасяджэнне камісіі.

Вядома, мы б хацелі мець пасольства ў шматлікіх краінах, у тым ліку і ў Мінску. Я не ведаю, як у вас са сродкамі, у нас, вядома, не стае сродкаў на ўсё гэта. Таму ў свой час мы прызначылі пасла ва Ўкраіне і ўсклалі на яго адначасова функцыі пасла ў Беларусі і Польшчы. Мы падумаем пра гэта.

Уладзімір Ярмошын: Гейдар Аліевіч, я не сказаў пасольства. Нам патрэбны нейкія першыя этапы па прадстаўніцтвам мець. Можа, гэта будзе прадстаўніцтва спачатку па гандлёва-эканамічным пытанням, і гэта перарасце ў нейкае прадстаўніцтва ці пасольства. Гэта трэба вызначыць, зыходзячы з абсягу нашых сумесных работ.

Гейдар Аліеў: Я думаю, што зробім. Вы падумайце, што можна зрабіць, мы зробім. Таму што гэта ў інтарэсах абедзвюх дзяржаў – і Беларусі, і Азербайджана.

Я ведаю, што ў вас 8 верасня маюць быць выбары прэзідэнта. Мы заўсёды падтрымлівалі Аляксандра Рыгоравіча Лукашэнку ў якасці прэзідэнта. І сёння падтрымліваем. Але да нас паступіла прапанова аб накіраванні прадстаўнікоў, назіральнікаў з нашай рэспублікі, таму што пра гэта казаў Аляксандр Рыгоравіч падчас сустрэчы кіраўнікоў дзяржаў СНД. І ўсе кіраўнікі дзяржаў былі аднадушнымі ў тым, што абавязкова нам трэба накіраваць сваіх прадстаўнікоў у якасці назіральнікаў і ў прынцыпе падтрымаць выбары. Я асабіста актыўна падтрымліваю Аляксандра Рыгоравіча і хачу, каб ён і ў гэты раз перамог на выбарах і зноў быў абраны. Таму што паміж намі ўжо ўсталяваныя даволі добрыя дзелавыя адносіны. Мне хочацца, каб яны развіваліся. Мы абавязкова гэта зробім.

Але з іншага боку, ведаючы становішча ў вашай рэспубліцы, я не сумняваюся, што вынік выбараў будзе абавязкова ў карысць цяперашняга прэзідэнта Аляксандра Рыгоравіча Лукашэнкі. Тым не менш, мы занясём сваю долю ўдзелу ў выбарах.

Ваша ініцыятыва прыбыць сюды ў такім складзе - гэта заслугоўвае вельмі вялікай ацэнкі. І мы павінны гэта далей развіваць. У гэтым нам дапаможа сумесная эканамічная камісія, але не толькі гэта. Напэўна, вы запросіце нашага прэм'ер-міністра, і наша дэлегацыя наведае Вашу рэспубліку. Чым больш мы будзем ведаць адзін аднаго, тым будзе больш карысці і для Беларусі, і для Азербайджана.

У мінулым, калі мы былі ў складзе Савецкага Саюза, у нас было вельмі цеснае супрацоўніцтва. Але тады была цэнтралізаваная дзяржава. Усё планавалася з цэнтра. Але, тым не менш, я памятаю, мы атрымлівалі з Беларусі і мяса, і алей, і бульбу добрую, і трактары, і "БелАЗы", і шмат іншае. Азербайджан пастаўляў нафтапрадукты і шмат іншай прадукцыі. А зараз усё гэта трэба рабіць самастойна. Тады ўсё гэта планавалася Дзяржпланам СССР, колькі куды трэба пасылаць, усё гэта выконвалася. А цяпер трэба дамаўляцца, каб гандаль быў. Новая сістэма, вядома, адрозніваецца ад таго, што было. То бок, гэтая сістэма патрабуе вялікіх намаганняў. Мы тады толькі выраблялі, а рэалізацыя знаходзілася ў руках цэнтра. А цяпер трэба і вырабляць, трэба знаходзіць рынкі збыту, трэба гандляваць, зарабляць валюту, трэба ўтрымліваць краіну. Гэтая задача стаіць перад Вамі, перад намі, перад усімі краінамі СНД, якія зараз сталі незалежнымі дзяржавамі. Таму я лічу, што такое цеснае ўзаемадзеянне і ў рамках сумеснай эканамічнай камісіі, безумоўна, будзе карысным і для Беларусі, і для Азербайджана.

Я прашу перадаць прывітанне і самыя добрыя пажаданні Аляксандру Рыгоравічу Лукашэнку, каб ён атрымаў перамогу на выбарах, перадаць мае самыя добрыя пажаданні ўсяму сяброўскаму беларускаму народу, які карыстаецца ў Азербайджане асаблівай павагай і асаблівай сімпатыяй.

Уладзімір Ярмошын: Дзякуй, Гейдар Аліевіч, за Вашу грунтоўную ацэнку нашых адносін, Вашы словы павінны быць для нас накіроўваючымі. Многія людзі нарадзіліся ў Савецкім Саюзе і цяпер жывуць зусім у новых умовах. Таму абсалютна ясна, што сёння трэба думаць не аб тым, што вырабляць, а спачатку трэба падумаць, куды прадукцыя будзе рэалізавана і з якой карысцю. Дзякуй за пажаданне нашай рэспубліцы, нашаму прэзідэнту, народу.

Са свайго боку, мы сёння ўважліва слухалі прэм'ера, калі ён казаў аб тых сур'ёзных праблемах, якія стаяць па Нагорным Карабаху, мільёне бежанцаў, якія зараз ёсць у краіне. Шчыра жадаю, каб ніколі больш над народам Азербайджана не пашырылася такое крыло разладу, не дай Бог, каб яшчэ раз быў генацыд, жадаю, каб урэгуляваць усе гэтыя працэсы. Мы ж усе зусім нядаўна яшчэ нармальна жылі са сваімі суседзямі. Дай Бог, каб гэта ўсё ўрэгулявалася абавязкова мірным шляхам. Тое, што будзе залежаць ад Беларусі, мы гатовыя прайсці любы шлях для таго, каб садзейнічаць вырашэнню гэтых праблем.

Глядзіш на вашу дабраслаўлёную зямлю, на выдатны ваш горад, бачыш, што тут людзі працуюць, і цяжка падумаць, што зусім побач людзі пазбаўленыя прытулку, роднай зямлі і жывуць у такіх найцяжкіх умовах. Паверце, што гэтыя словы шчырыя, прамаўляю іх як чалавек, прадстаўнік той краіны, якая страціла ў вайне траціну свайго насельніцтва, якую накрыла чорнае крыло Чарнобыля, калі мы перасялялі дзясяткамі, сотнямі чалавек. Мы ведаем гэтыя цяжкасці і, не дай Бог, ні сабе, ні Вам, нікому, наогул людзям не жадаем, каб такое было. Шчыра жадаю, каб Вы гэта пераадолелі, і каб усё было на карысць прыгожага народа Азербайджана. Дзякуй вялікі.

Гейдар Аліеў: Дзякуй за вашы пажаданні. Але, на жаль, гэты канфлікт пачаўся яшчэ ў часы Савецкага Саюза - у 1988 годзе. І гэты канфлікт пачалі не мы, а Арменія, прад'яўляючы тэрытарыяльныя прэтэнзіі да Азербайджану. Затым гэты канфлікт паступова перарос у вайну. Дарэчы, я павінен заўважыць, што чатыры гады гэты канфлікт развіваўся, пашыраўся, калі яшчэ існаваў Савецкі Саюз. Гэта ў гісторыі Савецкага Саюза, мабыць, адзіны выпадак, калі паміж саюзнымі рэспублікамі, якіх было 15, паўстаў канфлікт, лілася кроў, ішла вайна, а цэнтральная дзяржава, якой народ так давяраў, не прымала дзейсных, эфектыўных мераў для таго, каб пагасіць гэты канфлікт, каб кожнаму ўказаць на яго месца. Бо прынцып цэласнасці і непарушнасці межаў - гэта для любой дзяржавы аснова асноў. Гэта прынцыпы ААН, прынцыпы АБСЕ, прынцыпы міжнароднага права. Цяпер мы - незалежныя дзяржавы. А калі мы знаходзіліся ў складзе Савецкага Саюза, гэта значыць калі намі кіравала адна дзяржава, дапускаць гэта і не прымаць меры - гэта адно з найцяжкіх злачынстваў тагачаснага савецкага ўрада. Тады народ, і гэта натуральна, быў вельмі незадаволены, тут былі розныя падзеі.

Калі мы набылі дзяржаўную незалежнасць у канцы 1991 года, канфлікт ужо дасягнуў вельмі высокага ўзроўню, значная частка тэрыторыі Азербайджана ўжо была акупаваная армянскімі ўзброенымі сіламі. Усё гэта працягвалася і далей. У маі 1994 года мы дасягнулі пагаднення аб перамір'і. Сем гадоў мы захоўваем гэты рэжым перамір'я для таго, каб вырашыць пытанне мірным шляхам, не вяртацца больш да вайны, да кравапраліцця. Аднак армянскі бок займае пазіцыю неканструктыўную. Гэта значыць, ён не прызнае ні рэзалюцый Савета Бяспекі Арганізацыі Аб'яднаных Нацый, у якіх неаднаразова патрабавалася неадкладна вызваліць акупаваныя тэрыторыі Азербайджана. Ён не прызнае міжнародныя прававыя нормы, ён не прызнае прынцыпы АБСЕ, нічога не прызнае. Парадокс складаецца ў тым, што ў сусветнай супольнасці, з аднаго боку, кожная дзяржава бясконца заяўляе, сцвярджае сваю вернасць прынцыпам ААН, прынцыпам АБСЕ, прынцыпам міжнароднага права аб тэрытарыяльнай цэласнасці кожнай дзяржавы і непарушнасці яе межаў, а з іншага боку - ставіцца да гэтай справы, па меншай меры, абыякава.

Праўда, ёсць Мінская група, дарэчы, яе назвалі Мінскай, у свой час, у 1992 годзе. Да гэтага часу яна так і называецца, у яе ўваходзяць 12 краін свету, у тым ліку Расія, Злучаныя Штаты Амерыкі, Францыя і многія іншыя дзяржавы. Мінская група са свайго складу вылучыла сустаршыняў. Цяпер сустаршынямі з'яўляюцца Расія, Злучаныя Штаты Амерыкі, Францыя. Яны таксама займаюцца гэтай справай. Яны заяўляюць кожны раз аб гэтых прынцыпах.

Калі мы сустракаліся ў Сочы 2 жніўня і ў нас была нефармальная дзелавая сустрэча, прэзідэнт Расіі Уладзімір Уладзіміравіч Пуцін у сваёй прамове двойчы жорстка заявіў аб захаванні прынцыпу міжнароднага права, што датычыцца тэрытарыяльнай цэласнасці і непарушнасці межаў кожнай краіны. Аднак гэтыя словы, на жаль, да гэтага часу павісаюць у паветры. І наогул парадаксальна з'ява, пра гэта я казаў некалькі разоў на пасяджэннях кіраўнікоў дзяржаў СНД, што за Саюз у нас міжнароднага характару? У свеце няма такога Саюза, каб два члена, якія ўтвараюць гэты Саюз, - разам з іншымі, а нас 12 дзяржаў - знаходзіліся ў стане вайны адзін з адным, і каб іншыя члены СНД да гэтага ставіліся абыякава, не прымалі мер. Я некалькі разоў падымаў пытанне аб тым, што калі мы хочам, каб СНД быў сапраўды на ўзроўні сусветных стандартаў, на ўзроўні іншых міжнародных арганізацый, то давайце мы ўнутры ў сябе, абмяркуем гэтае пытанне, дамовімся, прымем рашэнне. Аднак гэтага зроблена не было. І гэта, безумоўна, з'яўляецца адным з сур'ёзных недахопаў Садружнасці незалежных дзяржаў.

Уладзімір Ярмошын: Так. Вы правы.

Гейдар Аліеў: Расія, напрыклад, ужо столькі гадоў вядзе вайну ў Чачні. Правільна робіць, хоць колькі праліта крыві, колькі выкарыстана ваеннай тэхнікі, колькі загінула і мясцовых жыхароў, і ваенных, маладых салдат, якія там хочуць навесці парадак. Усё гэта дзеля чаго? Дзеля таго, каб захаваць тэрытарыяльную цэласнасць Расіі. І ў дадзеным выпадку дзеянні Расіі апраўданыя, яны адпавядаюць міжнародным прававым нормам. А ў іншым выпадку парушэння міжнародных прававых нормаў так і застаюцца парушэннямі. Таму ў нас у гэтым дачыненні складанае становішча. Вы казалі, што Вас паінфармавалі аб тым, што ў выніку армянскай агрэсіі мільён людзей выдвараны з сваіх родных месцаў, ужо больш за 8-9-10 гадоў большасць з іх жыве ў палатах. Жыць у палатцы можна месяц, два, ну год, два. А столькі гадоў жыць у палатках немагчыма. Нараджаюцца дзеці, так бы мовіць, палатачныя. Паміраюць людзі, ствараюцца могілкі каля намётавых мястэчкаў. Расце маладое пакаленне, заключаюцца шлюбы ў палатцы. Вы ўяўляеце, у свеце няма такога прэцэдэнта. Аднак усё гэта рэальнасць нашага жыцця. Але мы верым, што ўсё ж гэта пытанне мы вырашым мірным шляхам, безумоўна, з умовай аднаўлення тэрытарыяльнай цэласнасці Азербайджана і непарушнасці яго межаў і вяртання гвалтоўна выправаджаных людзей у месцы свайго жыхарства. І спадзяюся, што Беларусь нас будзе падтрымліваць у гэтым стаўленні ва ўсіх міжнародных арганізацыях.

Уладзімір Ярмошын: Дзякуй, Гейдар Аліевіч, я шчыра яшчэ раз ад імя кіраўніцтва краіны кажу, што мы перажываем за гэтых людзей у сувязі з гэтым канфліктам, і шчыра жадаем, каб ён вырашыўся выключна мірным шляхам, каб ніколі больш гэтага не было, народ Вашай краіны гэтага годны. Дзякуй вялікі.

Гейдар Аліеў: Дзякуй.

На беларускую мову перакладзена з рускай па газеце "Бакінскі рабочы", 9 жніўня 2001 года

© aliyev-heritage.org