حیدر علی اف: از دیدن شما خوشحالم. اولاً، مایل بودم شما را ببینم و همچنین می خواستم شما هم ببینید که، من سر و سالم هستم. و ثانیاً هم، از گفتگوی مان خوشحالم.

ویکتور کالیوژنی: قبل از هر چیزی، بخاطر امکان تماس مجدد از شما تشکر می کنم. زیرا معتقدم که، تماسها هر چه قدر زیادتر ایجاد شود، حل مشکلات تا همان اندازه سریعتر پیشرفت خواهد کرد. ثانیاً، موضع فعلی آذربایجان موجب رضایت و خشنودی ماست. خوشحالیم که، شما سر و سالم هستید. مایلم برگزاری کاملاً موفق و آزادانه انتخابات را به جنابعالی شادباش بگویم. به مناسبت گام سیاسی فوق العاده کامل- توصیه پذیرش آذربایجان بعضویت شورای اروپا به شما تبریک عرض می کنم. این، یک گام تاریخی است. برای آذربایجان موفقیت آرزومندم.

حیدر علی اف: خیلی ممنون.

ویکتور کالیوژنی: تمایل داشتیم امروز در مورد مسایل موجود با شما به تبادل نظر بپردازیم و تصمیمات مشترک را مذاکره و مشخص کنیم.

ما یک مشکلی داریم و لازم است آنرا بطور سریع حل نماییم. ما خیلی از موارد را با ایران بررسی کرده ایم، ولی موضع ایران سازنده نیست.

حیدر علی اف: آقای ویکتور ایوانویچ، از بابت تبریکهایتان متشکرم. در مورد موضوع مشخص نیز، اینجانب خوشوقتم که، شما پس از تقبل حل این مساله، ما احساس کردیم که، روسیه در مقایسه با موضع قبلی خود اکنون موضع واقع بینانه ای اتخاذ کرده است. فلذا چنین اعتقاد دارم که، ما می توانیم در این مورد به توافق برسیم. از طرف شما طرحی ارایه شده است. افراد ما با آن آشنا شده اند، ولی هنوز که من فرصت نکردم ببینم. بین قزاقستان و روسیه اعلامیه یی هست. ما در پایان این ماه منتظر سفر آقای ولادیمیر ولادیمرویچ پوتین به آذربایجان هستیم. همانطور که می بینید، ما تا همان موقع می توانیم همه چیز را مهیا کنیم. اطمینان دارم که، این سفر عملی خواهد شد و ما می توانیم در این مساله به مواضع آذربایجان و روسیه نقطه گذاریم. فکر می کنم، ما می توانیم مطمئن باشیم. شما این مورد را قبلاً هم می گفتید و حالا نیز می گویید.

ویکتور کالیوژنی: جناب آقای حیدر علی اف، من از امکان سفر مجدد به آذربایجان خرسندم. ما در کنفرانسی که شرکت داشتیم، توانستیم موضوعات مشخصی را مورد مذاکره قرار دهیم. موضوع بحث بر سر آمدن یا نیامدن به اینجا نبود. آنچه که برایم مهم بود، مذاکره مسایل خزر بود، نه سطح شرکت کنندگان کنفرانس.

بررسی موضوع خزر برای من فوق العاده ضروری است و ما هر چه قدر زیاد در این مورد سخن می گوییم، آنقدر بیشتر بسوی حل آن پیش می رویم. مایه خوشحالی است که، اولاً، مواضع ما نزدیک می شود و شما درست فرمودید که، سفر مورد نظر آقای ولادیمیر پوتین بایستی موجب تحرک لازم شود. زیرا ما در سطح پایین هر چه قدر ملاقات داشته باشیم، بهر حال، اراده دو شخص اول لازم است و آنها باید نسبت به این امر تحرک دهند. من دفعه قبل پس از دیدار با سران سایر کشورها ضمن ارایه گزارش به آقای پوتین بیان داشتم که، همه چیز روبراه است. ولی شما- پنج رییس جمهور باید ملاقات کنید، در این صورت صحبت بیهوده نخواهد بود، بلکه این کار ادامه مثمرثمری خواهد داشت. چرا که ما در سطح خودمان سعی داریم یک دیگر را متقاعد سازیم، رایزنی می کنیم و غیره. دو- سه ماه وقت می گذرد، ولی در خصوص سناریوی ایران، اکنون دو سال است که ملاقات نمی کنیم. ما در میان خودمان گفتگو می نماییم، ولی باهم دیدار نمی کنیم. مایلم عرض کنم که، وی، از این ایده حمایت کرد، بعلاوه، من گفتم که، برای مثال، چرا " مجمع شش گانه شانگهای" موجود است. پنج نفر ملاقات کرده و کلیه مسایل قفقاز را در میان قرار دادند.

ضمناً، وی همچنین می گوید که، بله، این ایده خوبی است. و من هم معتقدم که، اگر حمایت جنابعالی نیز باشد، بهتر خواهد بود، آقای نیازاف هم از این حمایت کرد و مبتکر گردهمایی هم، وی بود. چنانچه می خواهیم این مساله مربوط به خزر را حل و فصل کنیم، بنظرم، ما بایستی در مورد تشکیل نشست، دستور بگیریم.

من پیش از سفر اخیر خود به ایران با شما صحبت کردم و بعد از ایران دوباره برگشتم. آنچه که باعث نگرانی ماست اینکه، گرچه ایران در مورد برگزاری نشست تعهد کرده، ولی اینرا طول می دهد، آن هم بدون دلیل طول می دهد. ایران می گوید که، از آنجایی که موضع روسیه، قزاقستان و آذربایجان نظر آنها را تامین نمی کند، برگزاری چنین نشستی را مثبت و ضروری نمی دانند. و اصول مورد مطرح آنان نیز- تقسیم با احتساب ۲۰ درصد- نظر ما را تامین نمی کند. از اینرو آنها سعی بر این دارند تا، وضع موجود را بوسیله ملاقاتهای دو طرفه مشخص و شاید هم ما را به طرف خود بکشند. در مورد ترکمنستان موفق به این می شوند، ترکمنستان در این مسئله حمایت فعالی از آنها می نماید. من سعی کردم این کار را طوری فعال سازم، چرا که امروزه ایران مانع تراشی می کند. حتی از جناب ایگور سرگی اویچ ایوان اف خواهش کردم تا، وی، با آقای خرازی تماس بگیرد و در مورد امکان دیدار، با وی صحبت کند. این صحبت انجام شد، آقای خرازی نظر خود را چنین توضیح داد که، ما در برابر پیشنهاد آقای کالیوژنی پیشنهاد جایگزینی دیگری داریم. در حالی که، آنها گفته بودند، ما معتقدیم که، آقای کالیوژنی با پیشنهادات عملی خواهد آمد، ولی چنین نشد. جالب است، معلوم می شود که، این پیشنهادها برای قزاقستان و آذربایجان سازنده است، ولی برای ایران نیست. می خواهم بگویم که، رییس اداره کل آنها به مسکو آمده بود و باز هم همان ۲۰ درصد و مسئله خط مشاع مطرح شد، وی همچنین قول داد تا، چگونگی برداشت خود را در مورد نقشه تقسیم ۲۰ درصدی را نیز بیان کند.

ولی دو ماه گذشته و آنها نتوانسته اند چیزی به ما ارایه دهند. طی این مدت در مسکو ملاقاتی با کارشناسان قزاقستانی انجام شده، با آقای خلف اف دیدار انجام گردید، آقای قلی اف به مسکو آمد و این موضوع بصورت کاری مورد مذاکره قرار گرفته است. ما قبل از اینکه، راهی اینجا شویم، با آقای ایگور سرگی اویچ مشورت کردیم که، بعد از این چگونه عمل کنیم؟ به این توافق رسیدیم که، چنانچه طی ۱۰ روز از سوی ایران جدیت نشان داده نشود، روسیه مبتکر آغاز مذاکرات و گردهمایی مجدد در مسکو جهت پیشبرد مسئله خواهد شد. جنابعالی مستحضرید که، بیانیه میان قزاقستان و روسیه موقع سفر اخیر آقای پوتین به قزاقستان به امضا رسیده است. این، یک سند کاملاً عادی، دموکراتیک و مثبتی میباشد. بطوری که، در اینجا اصول مرحله ای و انواع این مرحله منعکس شده است.

گرچه خیلی ها می گویند که، ابتدا بایستی تمامی موارد یکباره حل شود، یعنی خط میانه و همچنین خط دگرگون شده بر حسب بستر دریا را بررسی کرد و سطح آب نیز هنوز برای استفاده عموم در نظر گرفته می شود. و سپس باید به ایجاد مرکزی که، در باره آن به شما گفتم، جهت توسعه خزر فکر کرد. می دانیم که، این امر برای شما جالب است و شما به این علاقه دارید. ما پروژه مذکور را برای متخصصین شما ارسال کردیم تا، آنها روی این مسئله کار کنند. ما می خواستیم و حاضریم که،- با آقای خلف اف توافق کردیم،- امروز همچنین ملاقات کاری داشته باشیم، اگر اعتراضی ندارید، ما فقط می خواستیم آن مساله را مذاکره و گفتگو نماییم و نظرخواهی کنیم. زیرا آنها برای مطالعه، بررسی و ارزیابی تمام اینها وقت داشتند تا، موقع آمدن آقای پوتین دو رییس جمهور بتوانند نظر خود را در مورد موضوع خزر، دیگر در اسناد ابراز نمایند. چرا که، رفت و آمد و مذاکره ما یک کار است، ما مواضع کلی داریم، لیکن ما اینرا در هیچ جا در اسناد ثبت نمی کنیم. بعنوان مثال، در مورد قزاقستان ثبت کرده ایم. بنظرم، وقت آن رسیده است که، ثبت چیزی را آغاز کنیم. فکر می کنم، این، درست است. اسناد و موافقت نامه های مربوط به زیست کره، ماهی، طبیعت و کشتی رانی را ما در سفر قبلی به وزارت امور خارجه ارایه و تقاضا کرده بودیم که، آنها ارزیابی خود را ارایه دهند تا، منتظر نشویم. نرمتر بگوییم، طبیعت منتظر نباشد تا، بستر دریا را چگونه تقسیم نماییم. بایستی پیش رفت و این، بمنظور حل وضعیت خزر اصلاً برای ما مانع ایجاد نخواهد کرد.

می خواستیم، جنابعالی جهت فعال شدن کارکنان وزارت امور خارجه به هر شکل کمک کنید تا، آنها به این موافقت نامه ها زود رسیدگی نمایند. در هر حال، سه- چهار ماه گذشته است. و ما هم می خواستیم پشت میز بنشینیم و این توافق نامه ها را مورد مذاکره قرار دهیم. فکر می کنم، در مورد این امر از وزیر امور خارجه تقاضا می کردم. من به قزاقستان هم مراجعه کردم که، دیپلماتها گفتگوی فعال را در راستای گردهمایی با ایران آغاز کنند. تقاضای روسیه و فشار آن برای گردهم آمدن، یک کار است. من می خواستم تا، این، فشار دسته جمعی باشد، زیرا طول دادن مسئله در مورد دیدار، نظرات مختلفی را پدید می آورد. برای مثال، همانند در ترکمنستان، آقای بوریس شیخ مراداف سخنرانی می کند و می گوید که،- من می دانم این موضع آقای نیازاف میباشد،- چنانچه در آنجا چیزی حل نشود، در آن صورت ما از سازمان ملل به اینجا دعوت خواهیم کرد تا، مشکلات ما را حل کند. معتقدم که، این حماقت است، زیرا که، ما باید خودمان بررسی کنیم و ما نیاز به طرف ثالثی نداریم. و این هم از آن ناشی می گردد که، ما زود- زود ملاقات نمی کنیم.

حیدر علی اف: آقای ویکتور ایوانویچ، تشکر می کنم، من با شما و نظرات تان موافقم، ما قبلاً هم در این مورد گفتگو کرده بودیم. اگر از طرف ما کاری به تأخیر می افتد، این بدان معنی نیست که، ما نمی خواهیم، بلکه بنظر می رسد، خود مسئله به درازا می کشد. من به نخست وزیر دستور داده ام و وی، روی گزینه مورد تقدیم شما به اتفاق کارشناسان کار می کند. حتماً شما با او ملاقات خواهید کرد. من هنوز او را ندیدم. یعنی، چنین بنظر من می رسد که، اصولاً بین ما اختلاف نظر بزرگی وجود ندارد. بخاطر اینکه، موضعی که دفعه قبل شما اعلام کردید، من آن را موضعگیری واقع بینانه و عادی می نامیدم. در تأخیر مسئله ما تقصیری نداریم. چنانچه شما همه این کشورها را گشتید و سپس مجدداً می گویید که گردهم خواهید آمد، دیگر از این به آن طرف راهی وجود ندارد. و آنچه که مربوط به گردهم آمدن سران کشورها است، من موافق این هستم، ولی همانند بین شما و قزاقستان بایستی نتیجه ای حاصل شود. بهتر است که، آذربایجان هم چنین سندی با روسیه امضا کند. نمی دانم، شما چنین سندی را با سایر کشورها چگونه امضا خواهید کرد. در آن صورت ما بصورت پنج طرفه می توانیم در یک جا جمع شویم. یعنی، اصولاً من مخالف این نیستم، هر موقع می توان جمع شد، ولی باید فکر کرد، چطور باید کرد تا، این پنج گانه ملاقات کند و دست خالی روانه نشود.

بنظرم، ما در این مورد با شما صحبت خواهیم کرد و نخست وزیر ما هم مفصلاً با شما گفتگو خواهد نمود. ما طرفدار آن هستیم که، همانطور که شما درست می گویید، این مسئله را مرحله به مرحله حل کنیم. نمی توان همه چیزی را یکباره حل کرد، بایستی مواضع اصولی را مشخص نمود. فلذا، من با شما موافقم.

ویکتور کالیوژنی: در جریان دیدار اخیر با آقای نظربای اف، وی، دیدگاه ویژه خود را مبنی بر اینکه، روسیه باید با آذربایجان چنین سندی به امضا رساند، اظهار داشت و گفت که، من خودم به آقای حیدر علی اف تلفن خواهم کرد و سپس ما سه تایی با آقای نیازاف هم صحبت خواهیم کرد. این، ایده وی بود.

حیدر علی اف: من موافق هستم. من بر این باورم که، ما بایستی موقع سفر آقای پوتین رییس جمهوری روسیه به آذربایجان کلیه اسناد مربوط به این مسئله را منعقد سازیم. این، تصمیم قطعی من است.

ویکتور کالیوژنی: البته، در اینجا صرفاً در خصوص قانونگزاری برخی جزئیات هست. امروز در کنفرانس آقای محمداف حقوقدان و مدیر بخش دانشگاه کشورتان سخنرانی کرد، موضع روسیه در مورد خزر و مبانی حقوقی آن را بحد کافی عمیقاً روشن ساخت. در اصل ۷ و یا ۱۱ قانون اساسی در مورد تقسیم خزر به بخشها بحث می شود. ولی ما بایستی چنان بکنیم تا، نه قوانین و نه قانون اساسی نقض نگردد. لازم است پشت میز مذاکرات نشست و به توافق رسید.

© aliyev-heritage.org